Niwroamrywiaeth

Am ragor o wybodaeth am gyflyrau unigol, gweler yr adran adnoddau.

Beth yw’r manteision o fabwysiadu agwedd gynhwysol at niwroamrywiaeth yn y gweithle?

O ystyried bod cymaint o bobl â chyflyrau niwrowahanol yn y boblogaeth (amcangyfrifir bod tua 15%), bydd bod yn gynhwysol fel cyflogwr yn eich galluogi i ddenu talent newydd gan gynnwys pobl gyda sgiliau amrywiol neu ffyrdd gwahanol o weithio.  Bydd eu cefnogi i gyflawni eu potensial a bod yn rhan o weithlu amrywiol yn helpu eich sefydliad i ffynnu.

Mae’r sgiliau y gall unigolion niwrowahanol eu cyfrannu i dîm, yn amodol ar eu cyflwr, yn gynnwys y gallu i:

• Canolbwyntio, aml-dasgio a/neu bod yn ddigynnwrf o dan bwysau.
• Meddwl y tu allan i’r bocs i gyfrannu safbwyntiau newydd neu ddulliau gweithredu creadigol.
• Gallu meddwl yn ddadansoddol.
• Canolbwyntio ar sylw at fanylder.

Gall timau sy’n cyfuno unigolion gyda gwahanol briodweddau a ffyrdd o feddwl helpu i ysgogi syniadau newydd ac arwain at arloesedd neu ddatrys problemau’n effeithiol.

Mae enwa da hefyd yn agwedd bwysig ac mae cwsmeriaid a chleientiaid yn fwy gwerthfawrogol o wneud busnes gyda sefydliad sy’n gymdeithasol gynhwysol.

Sut gall cyflogwyr ddenu pobl niwrowahanol i’w sefydliad?

Mae rhai pethau syml i’w hystyried yn cynnwys:

• Adolygu a mireinio swydd-ddisgrifiadau i roi ymdeimlad clir i ymgeiswyr o beth yw’r swydd.
• Sicrhau bod unrhyw brosesau recriwtio a thudalennau gwe yn hygyrch i bawb.
• Datgan yn y swydd-ddisgrifiad a’r hysbyseb y bydd cymorth ychwanegol ar gael i unrhyw ymgeiswyr ag anghenion ychwanegol, gan gynnwys ymgeiswyr niwrowahanol, yn ystod y broses recriwtio.  Gallai cymorth gynnwys cael amser ychwanegol i ddarllen dros gwestiynau cyn y cyfweliad neu ar gyfer profion.
• Creu pecynnau i ymgeiswyr sy’n cwmpasu agweddau amrywiol o’r broses gyfweld, er enghraifft disgrifiadau clir o sut i gyrraedd lleoliad y cyfweliad/asesiad (yn ddelfrydol gyda chiwiau gweledol) a beth i’w ddisgwyl yn y cyfweliad, gan gynnwys gyda phwy y byddant yn cwrdd, yn ogystal â hyd a fformat y cyfweliad.
• Gallai cyflogwyr hyd yn oed gynnig cyfle i ymgeiswyr ddod yn gyfarwydd â’r cyfwelwyr cyn dyddiad y cyfweliad.
• Gweithio gydag ymgeiswyr i ddeall pa gymorth, os o gwbl, y byddant ei angen pe byddent yn cael eu penodi.

Sut gall cyflogwyr gefnogi a chadw pobl niwrowahanol yn eu sefydliad?

Mae yna ystod o gamau gweithredu y gallai cyflogwyr ystyried eu gweithredu, gan gynnwys:

• Codi ymwybyddiaeth a dealltwriaeth o gyflyrau niwrowahanol ymhlith yr holl staff.
• Darparu hyfforddiant i reolwyr llinell ar gefnogi a rheoli cydweithwyr â chyflyrau niwrowahanol er mwyn cynyddu eu gwybodaeth, sgiliau a hyder.
• Creu diwylliant cadarnhaol a chefnogol sy’n cyfleu neges glir am gynwysoldeb a’r gwerth o gael gweithlu amrywiol.  Bydd hyn yn helpu i greu amgylchedd diogel i gyflogeion ddatgelu a thrafod unrhyw anghenion ychwanegol gyda’u rheolwr llinell.

Mae’n bwysig gweithio gyda chyflogeion niwrowahanol er mwyn deall pa gymorth, os o gwbl, sydd ei angen arnynt yn y gweithle.  Mae’r Adran Gwaith a Phensiynau (DWP) wedi cynhyrchu offer defnyddiol i gynorthwyo trafodaethau am asesiadau o’r enw’r Pasbort Addasu Iechyd Gellir ei ddefnyddio i gynorthwyo’r unigolyn a’u rheolwr i nodi pa help a newidiadau sydd ar gael i’w helpu yn y gweithle.

Gellid ystyried ystod o addasiadau i gyflawni anghenion cyflogai.  Er enghraifft:

• Gall hyn gynnwys addasiadau i’r amgylchedd synhwyraidd, er enghraifft darparu gofod tawel i weithio, clustffonau canslo sŵn neu gymhorthion synhwyraidd eraill.
• Gall technoleg gefnogol fod yn ddefnyddiol, er enghraifft darllenwyr sgrin a meddalwedd adnabod llais, dyfeisiau cymorth darllen, cymhorthion cof er enghraifft recordwyr ac amserwyr digidol, a meddalwedd gwirio sillafu a rhagweld geiriau electronig.
• Helpu i leihau pethau a all dynnu sylw, er mwyn gwella ffocws a’r gallu i ganolbwyntio ar dasg, er enghraifft, drwy newid lleoliad neu gyfeiriad gofod desg rhywun.
• Creu arferion o fewn rôl y swydd pe byddai hynny’n helpu, a lle bynnag y bo’n bosibl.
• Caniatáu amser ychwanegol i gwblhau tasgau neu hyfforddiant ac yna holi i weld a oes angen cymorth ar unigolyn i ddeall unrhyw ran o’u gwaith.
• Darparu cyfarwyddiadau, terfynau amser neu ddisgwyliadau penodol a’u rhoi ar bapur.

Gellid hefyd ystyried creu system cyfaill yn y gweithle, yn arbennig ar gyfer staff newydd, trwy baru unigolion â ‘chyfaill’ sydd hefyd yn nodi bod ganddynt allu gwahanol ac sy’n aelod sefydledig o’r sefydliad.

Bydd y system hon yn galluogi pobl niwrowahanol i:  

• Ymgartrefu yn eu rôl ac yn y sefydliad mor gyflym ac effeithiol â phosibl drwy ddarparu cymorth un i un anffurfiol a chyfeillgar gan gyfaill.
• Trafod anghenion a hoffterau unigol yn fwy hyderus ar gyfer ffyrdd o weithio gyda’u rheolwr llinell, fel yr amlinellwyd uchod.
• Teimlo eu bod wedi’u cefnogi i ofyn am a sicrhau addasiadau rhesymol.
• Llywio drwy’r broses Mynediad i Waith lle y bo’n briodol.
• Cysylltu â chymorth arall yn y sefydliad, gan gynnwys unrhyw rwydweithiau staff.

Sut y gall cyflogwyr sicrhau bod eu sefydliad yn ymrwymedig i greu diwylliant niwrowahanol cadarnhaol?

• Sicrhau  bod y cymorth a’r ymrwymiad i fod yn gyflogwr cynhwysol yn weladwy.  Er enghraifft:

• Creu a darparu gofod diogel ar gyfer gallu codi materion o bryder, cynnig cymorth a rhannu gwybodaeth.
• I sefydliadau mwy, ystyried sefydlu rhwydwaith staff sy’n rhannu gwybodaeth ac sy’n cymryd camau ar gydraddoldeb, amrywiaeth a chynhwysiant yn gyffredinol yn ogystal â  nodweddion gwarchodedig unigol, gan gynnwys niwroamrywiaeth. Gweler Canllawiau CIPD yma.
• Dod yn gyflogwr Hyderus o Ran Anabledd (cynllun y llywodraeth a ddyluniwyd i annog cyflogwyr i recriwtio a chadw pobl anabl a’r rhai â chyflyrau iechyd).
• Dod yn aelod o Purple Space (hwb datblygu proffesiynol ar gyfer arweinwyr rhwydweithiau anabledd).

• Sicrhau bod arferion a pholisïau’r gweithle yn cydymffurfio â Deddf Cydraddoldeb 2010. Gallai hyn olygu, er enghraifft, newidiadau i ffordd o weithio unigolyn a fydd yn gwneud rôl y swydd yn fwy hylaw.  Enghraifft o hyn fyddai caniatáu mwy o seibiannau neu weithio hyblyg.
• Darparu canllawiau clir ar arferion cyffredinol y gweithle:

• Rheolau am fannau tawel a synau uchel.
• Opsiwn i droi’r camera i ffwrdd ar alwadau fideo.
• Caniatáu i gyflogeion gael seibiannau rhwng tasgau neu yn ystod cyfarfodydd er mwyn gallu ymestyn neu symud o gwmpas.
• Osgoi negeseuon e-bost hir a chopïo pobl yn ddiangen mewn negeseuon e-bost.

• Ymgymryd â mentrau niwroamrywiaeth, er enghraifft codi ymwybyddiaeth drwy ddefnyddio diwrnod neu wythnos ymgyrch (gweler adran 5), i helpu i greu diwylliant positif lle bydd staff niwrowahanol yn teimlo’n fwy cyfforddus.  Bydd hyn yn eu helpu i gyflawni eu nodau a bod yn llwyddiannus yn eu gwaith.
• Annog cyflogeion i ddefnyddio rhaglenni cymorth i gyflogeion neu wasanaethau iechyd galwedigaethol pan fydd hynny’n berthnasol a phan fyddant ar gael.