Mae’r Asiantaeth Rheoleiddio Meddyginiaethau a Chynhyrchion Gofal Iechyd wedi cymeradwyo brechlynnau COVID-19 Pfizer BioNTech, Rhydychen AstraZeneca a Moderna. Rydym yn gwybod bellach bod gennym frechlynnau COVID-19 diogel ac effeithiol y gellir eu defnyddio yng Nghymru.
Yn ddealladwy, bydd llawer o gwestiynau am frechlyn COVID-19 posibl.
Gallwch ddod o hyd i atebion i gwestiynau cyffredin isod. Bydd y dudalen hon yn cael ei diweddaru'n rheolaidd pan fydd gwybodaeth newydd ar gael.
Mae Cymru’n rhan o raglen y DU sy’n cynnal astudiaethau ar gyfer brechlynnau – bydd hyn yn rhoi cyfle i rai o bobl Cymru gymryd rhan. Cynhelir nifer o astudiaethau yng Nghymru rhwng nawr a 2021, ac fe gynhelir gwahanol astudiaethau mewn gwahanol ranbarthau ar draws Cymru. Bydd gwybodaeth am yr astudiaethau ar gael ar y cyfryngau cymdeithasol a thrwy gyfryngau eraill, drwy sefydliadau fel cyflogwyr mawr a thrwy wefannau cofrestrfeydd brechlynnau. Ni fydd yn bosibl cynnal pob astudiaeth yng Nghymru – efallai y bydd angen pobl o grŵp oedran penodol neu bobl sy’n gwneud swydd benodol. Weithiau rhaid cynnal astudiaethau mewn ardaloedd lle mae lefelau uchel o haint COVID-19 er mwyn cael canlyniadau’n gyflym.
Gall pobl o bob rhan o’r DU gofrestru i roi caniatâd i ymchwilwyr gysylltu â nhw ynglŷn â chymryd rhan mewn astudiaethau brechlyn COVID-19. Drwy gasglu manylion am bobl sydd â diddordeb mewn cymryd rhan mewn astudiaethau brechlyn, bydd yn helpu i leihau’r amser y mae’n ei gymryd i ddod o hyd i wirfoddolwyr ar gyfer yr astudiaethau. Bydd hyn yn helpu ymchwilwyr i gynnal astudiaethau a dod o hyd i frechlyn yn gyflymach. Gallwch gofrestru ar gofrestrfa y DU gyfan os ydych yn 18 oed neu’n hŷn ac yn byw yn y DU yn https://www.nhs.uk/sign-up-to-be-contacted-for-research
Mae gwahanol fathau o frechlynnau yn cael eu treialu ond nid yw unrhyw un o’r rhain yn cynnwys heintio pobl â’r feirws yn fwriadol. Diben y brechlyn yw sbarduno ymateb imiwnyddol ac felly diogelu’r person os yw’n dod i gysylltiad â COVID-19 yn y gymuned. Bydd y brechlynnau sy’n cael eu paratoi ar gyfer brechu’r grwpiau cyntaf o’r boblogaeth wedi bod drwy’r mathau hyn o dreialon ar raddfa fawr.
Mae trafodaethau ar y gweill yn y gymuned ymchwil ar gyfer cynnal treialon her ddynol. Mae’r rhain yn dreialon lle bydd pobl yn cael eu heintio yn fwriadol â COVID i ddarganfod a yw brechlynnau COVID yn gweithio. Awgrymodd adroddiadau’r cyfryngau ym mis Medi y gallai gwirfoddolwyr yn y DU fod yn rhan o dreialon her ddynol cyntaf y byd yn fuan. Byddai angen cymeradwyaeth gan Asiantaeth Rheoleiddio Meddyginiaethau a Chynhyrchion Gofal Iechyd y DU a phwyllgor moesegol annibynnol cyn dechrau cynnal treialon o’r fath.
Bydd gwirfoddolwyr mewn unrhyw dreialon clinigol yn cymryd rhan gan roi eu caniatâd llawn, a byddant yn cael yr holl ffeithiau am y treialon cyn iddynt gofrestru. Diben hyn yw sicrhau bod gwirfoddolwyr yn gwybod yr holl ffeithiau a’r risgiau clinigol.
Mae’n debygol y bydd angen nifer o wahanol frechlynnau i ddiwallu anghenion y boblogaeth fyd-eang – felly hyd yn oed os ceir tystiolaeth fod un brechlyn yn effeithiol, bydd y rhaglen dreialon yn parhau er mwyn profi brechlynnau eraill.
Gan y bydd yn cymryd misoedd lawer i gynnig brechlyn effeithiol i’r boblogaeth gyfan, bydd yn bosibl i dreialon brechlyn y DU barhau ochr yn ochr â rhaglen frechlynnau. Mae’n debygol y bydd ymchwilwyr yn troi at grwpiau o’r boblogaeth y bwriedir cynnig y brechlyn iddynt yn ddiweddarach a gofyn iddynt gymryd rhan yn y treialon. Bydd rhagor o wybodaeth ar gael pan fydd tystiolaeth bod brechlyn yn effeithiol. Bydd hyn hefyd yn helpu pobl i benderfynu a ydynt yn dymuno cymryd rhan mewn treialon neu beidio.
Rydym angen gwirfoddolwyr ar gyfer y treialon brechlynnau, i gasglu tystiolaeth ar ba frechlynnau sy’n ddiogel ac yn effeithiol, cyn y gellir dosbarthu brechlynnau ar gyfer y boblogaeth ehangach. Mae’n bosibl y bydd un neu fwy o frechlynnau yn effeithiol ac y cânt eu cymeradwyo i’w defnyddio cyn diwedd cyfnod y treial. Bydd y Tasglu Brechlynnau a sefydliadau perthnasol eraill yn sicrhau bod y cyngor gorau ar gael i’r holl wirfoddolwyr ar y treial, ac nad ydynt o dan anfantais o fod wedi cymryd rhan mewn treial. Gall hyn gynnwys cynnig brechlyn pellach i wirfoddolwyr ar dreial os ydynt mewn grŵp a nodwyd sy’n flaenoriaeth ar gyfer y brechlyn newydd ei gymeradwyo. Bydd cyngor ar gael i bawb sy’n cymryd rhan yn y treial.
Dylech os yw wedi’i argymell ichi. Efallai y bydd angen ichi aros rhwng un a phedair wythnos rhwng cael y brechlyn rhag y ffliw ac unrhyw frechlyn COVID, ond cewch gofrestru ar gyfer yr astudiaeth a thrafod yr amseru gyda’r tîm ymchwil. Peidiwch ag anwybyddu eich gwahoddiad i gael brechlyn rhag y ffliw er mwyn cymryd rhan yn y treial COVID, gan y bydd yn ei diogelu.
(Gallwch ddod o hyd i gwestiynau cyffredin yn ymwneud yn benodol â bod yn rhan o astudiaethau brechlyn COVID yn https://bepartofresearch.nihr.ac.uk/vaccine-studies/)