On this page
Mae twbercwlosis (TB) dynol yn cael ei achosi gan haint gyda’r bacteria Mycobacteriwm twbercwlosis cymhleth (M. tuberculosis, M. bovis, M. africanum neu M.microti) a gall effeithio ar unrhyw ran o'r corff bron. Y ffurf fwyaf cyffredin yw TB ysgyfeiniol. Mae symptomau TB yn amrywiol ac yn dibynnu ar leoliad yr haint. Gall y symptomau cyffredinol gynnwys y canlynol:
Mae TB ysgyfeiniol yn achosi peswch cynhyrchiol parhaus fel rheol, a all gyd-fynd â sbwtwm gwaedlyd, neu, yn fwy anaml, haemoptysis amlwg. Heb ei drin, mae TB yn y rhan fwyaf o oedolion sy’n iach fel arall yn afiechyd sy'n datblygu'n araf a gall fod yn angheuol yn y pen draw.
Mae cyfraddau TB wedi bod yn gostwng yng Nghymru ers 2009. Er gwaethaf hyn, mae'r afiechyd yn parhau i fod yn bryder. Er bod cyfanswm yr achosion wedi gostwng, cynyddodd cyfran yr achosion wedi’u geni yn y DU. Mae’r achosion hyn yn aml ymhlith poblogaethau sy’n adrodd am lefelau uchel o ffactorau risg cymdeithasol fel digartrefedd, carchardai neu ddefnyddio cyffuriau.
Ym mhob achos, mae'n rhaid rhoi'r brechlyn BCG yn gwbl fewndermol, fel rheol yn rhan uchaf y fraich chwith ar y lefel lle mae’r cyhyr deltoid yn mynd i mewn (ychydig uwchben canol rhan uchaf y fraich chwith - fel yr argymhellir gan y WHO).
Rhagor o wybodaeth: Twbercwlosis: y llyfr gwyrdd, pennod 32 - GOV.UK
Mae argymhellion y rhaglen frechu gan y Cydbwyllgor ar Frechu ac Imiwneiddio (JCVI) a pholisi Llywodraeth Cymru i’w gweld yn y dolenni isod.
Gellir cael mynediad i gyrsiau ar-lein a deunyddiau hyfforddi am nifer y brechlynnau ac afiechydon drwy'r dudalen E-ddysgu.
Darperir rhagor o wybodaeth ac adnoddau hyfforddiant imiwneiddio ar y dudalen Adnoddau a Digwyddiadau Hyfforddi.
Gellir dod o hyd i dempledi PGD ar gyfer brechlynnau ar y dudalen Cyfarwyddiadau grŵp Cleifion (PGDs) a phrotocolau.
Mae mwy o adnoddau a gwybodaeth glinigol ar gael ar y tudalennau canlynol