Crynodeb: 

 

Defnydd problemus o’r cyfryngau cymdeithasol 

• Roedd 10% o’r holl fechgyn a 18% o’r holl ferched yng Nghymru yn 2023 wedi’u dosbarthu fel defnyddiwr problemus o’r cyfryngau cymdeithasol. 

• Roedd merched o aelwydydd cyfoeth isel (21%) a chyfoeth canolig (19%) yn fwy tebygol o gael eu dosbarthu fel defnyddwyr problemus o’i gymharu â rhai o aelwydydd cyfoeth uchel (16%). 

• Dosbarthwyd dros 1 o bob 5 merch (21%) ym Mlwyddyn 9 a Blwyddyn 10 yn ddefnyddwyr problemus o’r cyfryngau cymdeithasol, sydd ddwywaith y nifer o fechgyn (10%) yn yr un grwpiau blwyddyn yn 2023.

 

Iechyd Emosiynol (mynychder anhwylderau) 

• Dywedodd mwy na hanner y merched (54%) yng Nghymru eu bod wedi profi teimladau o hwyliau isel, tymer flin, nerfusrwydd, neu eu bod yn cael trafferth cysgu. Dim ond tua thraean o fechgyn (32%) a adroddodd eu bod yn profi’r un problemau. 

• Roedd merched mewn aelwydydd cyfoeth isel (61%) yn fwy tebygol o brofi’r uchod na’r rhai o aelwydydd cyfoeth uwch (49%). 

• Yng Nghymru, roedd merched ddwywaith yn fwy tebygol o deimlo’n nerfus (46%) na bechgyn (23%). Roedd merched hefyd yn fwy tebygol o brofi hwyliau isel (40%) o’i gymharu â bechgyn (22%).

 

E-sigaréts/ Fepio 

• Gwelwyd cynnydd yn nifer y myfyrwyr a oedd wedi rhoi cynnig ar fepio. Roedd 26% o'r holl fyfyrwyr wedi rhoi cynnig ar fepio yn 2023, sydd 20% yn uwch na’r nifer yn 2021. 

• Roedd dros hanner merched Blwyddyn 11 (50%) wedi rhoi cynnig ar fepio yn 2023. Roedd hyn bron ddwywaith y cyfartaledd cenedlaethol yng Nghymru ar gyfer y flwyddyn honno (26%). 

• Pan ofynnwyd i bob myfyriwr am amlder eu defnydd o fêps, adroddodd merched Blwyddyn 11 y defnydd wythnosol (19%) a defnydd dyddiol (14%) uchaf o’i gymharu â phob grŵp blwyddyn a rhywedd arall. Roedd hyn yn sylweddol uwch na'r cyfartaledd o ddefnydd wythnosol (7%) a defnydd dyddiol (5%) ar gyfer Cymru.

 

Gamblo 

• Roedd bechgyn yn fwy tebygol o wario eu harian eu hunain ar gamblo o’i gymharu â merched. Dywedodd 14% o fechgyn eu bod wedi gwario eu harian eu hunain yn gamblo yn ystod y 7 diwrnod diwethaf o’i gymharu â dim ond 8% o ferched. 

• Dangosodd bechgyn ymddygiad gamblo cynyddol gydag oedran cynyddol. Adroddwyd bod 19% o fechgyn yn gamblo yn 16 oed. Ni welwyd y duedd hon mewn merched gyda gamblo yn aros ar tua 8% ar gyfer pob oedran. 

 

Gweithgarwch corfforol ac ymarfer corff 

• Yn 2023, roedd canran y plant a oedd yn bodloni’r canllawiau gweithgarwch corfforol wedi codi’n ôl i’r lefelau a welwyd ddiwethaf yn 2017; bodlonodd 23% o fechgyn ac 14% o ferched y canllawiau. Er bod hyn i'w groesawu, golyga hyn fod mwyafrif helaeth o blant yn dal i fethu cyrraedd y lefelau a argymhellir. 

• Mae gweithgarwch corfforol yn tueddu i ddirywio gydag oedran/blwyddyn ysgol. 

• Yn 2023, roedd 45% o blant a oedd yn byw mewn cartrefi cyfoeth uchel yn cymryd rhan mewn ymarfer corff egnïol y tu allan i oriau ysgol o leiaf 4 gwaith yr wythnos tra oedd 32% o blant a oedd yn byw mewn cartrefi cyfoeth isel yn cymryd rhan yn yr un math o ymarfer corff.

• Yn gyffredinol, roedd bwlch mawr rhwng y ganran o fechgyn a merched a oedd yn cymryd rhan mewn ymarfer corff y tu allan i'r ysgol, sef 49% a 31% yn y drefn honno.

 

Bwlio 

• Mae tueddiadau diweddar yn dangos cynnydd mewn bwlio ymhlith pobl iau:

• • Yn 2021 roedd “Bwlio eraill” yn 15%, o gymharu â 19% yn 2023. 

  • Roedd adroddiadau o “Wedi cael eich bwlio” yn 32% yn 2021 ac wedi cynyddu i 38% yn 2023. 

  • Adroddwyd bod seiberfwlio yn 18% yn 2021, o gymharu â 21% yn 2023.  

• Mae hyn yn cyd-fynd ag ymdeimlad cynyddol o ynysigrwydd cymdeithasol, gan fod llai o bobl ifanc yn teimlo y gallant ddibynnu ar eu ffrindiau. Yn 2023, dim ond 61% oedd yn dweud y gallent ddibynnu ar eu ffrindiau, o gymharu â 67% yn 2017. 

 

Llesiant Meddyliol

•  Roedd y duedd ar i fyny rhwng 2019 a 2023 mewn sgorau uwch yn yr Holiadur Cryfderau ac Anawsterau (SDQ) sy’n mesur problemau a chryfderau seicolegol. Roedd gwahaniaethau nodedig rhwng y rhywiau. Mae sgôr gyffredinol uwch yn dynodi iechyd meddwl gwaeth. 

• Yn 2023, sgoriodd 42% o fenywod yn uchel neu’n uchel iawn o gymharu â 27% o wrywod. Merched ym mlynyddoedd 9 a 10 sy'n dangos y sgorau uchaf ar draws yr holl grwpiau blwyddyn.

 

Ffrwythau a Llysiau 

• Mae'r bwlch anghydraddoldeb rhwng myfyrwyr sy'n dweud eu bod yn bwyta o leiaf un dogn o ffrwythau neu lysiau'r dydd yn ôl graddfa cyfoeth teuluol yn ehangu dros amser. Yn 2023, dywedodd 53% o fyfyrwyr o deuluoedd cyfoeth uchel eu bod yn bwyta o leiaf un dogn o ffrwythau neu lysiau bob dydd o gymharu â 36% o deuluoedd cyfoeth isel.

• Mae tuedd gyffredinol yn y grwpiau blwyddyn iau sy'n nodi bod canran uwch o ffrwythau neu lysiau'n cael eu bwyta o gymharu â grwpiau blwyddyn hŷn. Yn 2023, dywedodd 50% o flwyddyn 7 eu bod wedi bwyta un dogn o gymharu â 44% o ddisgyblion blwyddyn 11. 

 

Bywyd ysgol 

• Mae’r duedd ar i fyny, yn enwedig ar gyfer merched sy'n teimlo llawer o bwysau oherwydd gwaith ysgol yng Nghymru. Yn 2017, dywedodd 28% eu bod wedi profi’r pwysau hwn, gan godi i 36% yn 2023.  

• Mae myfyrwyr sy'n teimlo'n anhapus, yn bryderus neu'n methu ag ymdopi yn adrodd am ostyngiad yn y cymorth yn yr ysgol ar hyd y blynyddoedd. Yn 2017, dywedodd 73% o fyfyrwyr eu bod wedi cael cymorth ysgol, gan ostwng i 59% yn 2023. 

 

Mae Iechyd Cyhoeddus Cymru wedi cyhoeddi dangosfwrdd rhyngweithiol sy’n cyflwyno canlyniadau arolwg wedi’u diweddaru ar iechyd a lles plant oed ysgol uwchradd yng Nghymru. 

Mae hwn yn ddarn o waith cydweithredol rhwng y Rhwydwaith Ymchwil Iechyd mewn Ysgolion ac Iechyd Cyhoeddus Cymru. Bydd y diweddariad hwn yn rhoi dealltwriaeth bellach o iechyd a lles plant ysgolion uwchradd ledled Cymru. Bydd hyn yn helpu defnyddwyr i ddeall y sefyllfa bresennol a gwneud penderfyniadau gwybodus sy'n effeithio'n gadarnhaol ar bobl ifanc. Mae’r dangosfwrdd yn cynnwys 38 o bynciau gwahanol ar gyfer pedair blynedd yr arolwg (2017, 2019, 2021 a 2023). Mae’n cynnwys gwybodaeth ynglŷn â rhywedd, oedran, grŵp blwyddyn, cyfoeth teuluol a lefelau daearyddol gwahanol.

Daw'r dangosfwrdd gyda lawrlwythiad data llawn sy'n cynnwys nifer y myfyrwyr a ymatebodd i'r cwestiwn a chyfanswm y myfyrwyr a holwyd. Mae hefyd yn cynnwys lawrlwythiad ar gyfer cyfraddau gwahardd ac ymateb. Mae’r siartiau a grëwyd o fewn y dangosfwrdd i gyd ar gael i’w lawrlwytho ynghyd â thablau data sy’n cyd-fynd â nhw. Bydd y rhain yn disodli’r Adroddiad Cenedlaethol o 2023 ymlaen a gyhoeddwyd yn flaenorol gan DECIPHer.  Mae'r dangosfwrdd wrthi’n cael ei ddatblygu a bydd yn cynnwys dangosyddion a dadansoddiadau ychwanegol yn y dyfodol. Gweler y ddogfen diweddariadau arfaethedig am ragor o wybodaeth.  Gweler yr adran amserlenni cyhoeddi arfaethedig isod am ragor o wybodaeth.

I gael rhagor o wybodaeth am yr arolwg ewch i wefan y Rhwydwaith Ymchwil Iechyd mewn Ysgolion (SHRN).  I gael rhagor o wybodaeth am sut i ddefnyddio'r dangosfwrdd, gweler y canllaw defnyddiwr.

 

Adborth

Rydym bob amser eisiau gwella’r cynnyrch yr ydym yn eu creu er mwyn sicrhau eu bod yn hawdd i’w defnyddio. Os oes gennych unrhyw sylwadau neu adborth, cysylltwch â ni e-bost.