Ar y dudalen hon
Mae meningitis niwmococol yn glefyd hysbysadwy.
Mae clefyd niwmococol yn haint anadlol sy'n aml yn ymddangos fel niwmonia neu otitis media acíwt, a all ddod yn ymledol gan achosi bacteremia neu'n anaml llid yr ymennydd.
Mae clefyd niwmococol yn cael ei achosi gan y bacteriwm Streptococcus pneumoniae. Mae llawer o seroteipiau gwahanol ohono, ac mae'n effeithio'n bennaf ar bobl ifanc iawn a phobl hen iawn.
Mae'r organeb yn cael ei lledaenu gan ddefnynnau anadlol ac mae ganddi gyfnod magu sydd wedi'i ddiffinio'n wael a all fod mor fyr ag un i dri diwrnod.
Mae'r Brechlyn Niwmococol Cyfun (PCV) yn darparu lefelau uchel o amddiffyniad yn erbyn y 13 seroteip niwmococol sydd wedi'u cynnwys yn y brechlyn Prevenar 13 (PCV 13).
Mae amser rhoi’r dos cyntaf o PCV wedi'i symud o 12 wythnos i 16 wythnos oed.
Yn 2025, argymhellodd y Cyd-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu (JCVI) newidiadau i'r amserlen imiwneiddio reolaidd i blant. Yn ôl yr amserlen wedi'i diweddaru, bydd y brechlyn meningococol B (MenB) bellach yn cael ei roi yn 8 ac 12 wythnos oed, tra bydd y dos cyntaf o PCV yn cael ei roi yn 16 wythnos.
Yn dilyn adolygiad o ddata, penderfynodd JCVI fod rhoi'r brechlyn MenB yn 8 a 12 wythnos, yn hytrach nag yn 8 a 16 wythnos, yn darparu amddiffyniad cynharach rhag clefyd meningococol heb beryglu imiwnedd hirdymor. Er mwyn cynnal nifer y pigiadau yn ystod pob ymweliad, mae'r dos PCV a weinyddir yn flaenorol ar ôl 12 wythnos wedi'i aildrefnu i 16 wythnos.
Disgwylir i'r amserlen ddiwygiedig wella diogelwch a gall helpu i atal rhai achosion o salwch cyn cwblhau'r gyfres frechu sylfaenol.
I gael rhagor o wybodaeth am y newidiadau hyn, ewch i:
Newidiadau i'r amserlen imiwneiddio i blant - Gwybodaeth i weithwyr iechyd
Efallai y bydd angen brechlyn PCV ar unigolion sydd â chyflyrau meddygol sylfaenol
Cyfeiriwch Niwmococol: mhennod 25 y Llyfr Gwyrdd (safle allanol, Saesneg yn unig).
Mae'r Amserlen Imiwneiddio Reolaidd Gyflawn yn cynnwys gwybodaeth am frechiadau rheolaidd a’r rhai nad ydynt yn rheolaidd.
Mae PCV yn cynnwys polysacarid o dri ar ddeg o fathau capsiwlaidd cyffredin (PCV 13). Fe’i rhoddir i imiwneiddio’n weithredol rhag clefyd ymledol, niwmonia ac otitis media acíwt a achosir gan niwmonia Streptococws.
Brechlyn a roddir ar ffurf chwistrell wedi’i anactifadu wedi'i lenwi ymlaen llaw yw Prevenar 13 (PCV 13).
Mae rhagor o wybodaeth am y brechlyn, gan gynnwys grwpiau cymwys, dos a dull gweinyddu ar gael yn Niwmococol: mhennod 25 y Llyfr Gwyrdd (safle allanol, Saesneg yn unig)
Mae canllawiau'r amserlen ym Niwmococol: mhennod 25 y Llyfr Gwyrdd (safle allanol, Saesneg yn unig) yn disodli'r crynodeb o nodweddion y cynnyrch.
Mae argymhellion y rhaglen frechu gan y Cyd-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu (JCVI) a pholisi Llywodraeth Cymru i’w gweld drwy ddilyn y dolenni isod.
Cyd-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu - GOV.UK (safle allanol, Saesneg yn unig) (darllenwch gyhoeddiadau a datganiadau JCVI; er enghraifft, chwiliwch am niwmococol)
Gellir cyrchu cyrsiau ar-lein a deunyddiau hyfforddi am nifer o frechlynnau a chlefydau trwy'r dudalen E-ddysgu .
Darperir rhagor o wybodaeth ac adnoddau hyfforddiant imiwneiddio ar y dudalen Adnoddau a Digwyddiadau Hyfforddi.
Niwmococol: y llyfr gwyrdd, pennod 25 - GOV.UK
Gellir dod o hyd i dempledi Cyfarwyddyd Grŵp Cleifion (PGD) ar gyfer brechlynnau ar dudalen Cyfarwyddydau Grŵp Cleifion Gwasanaeth Cyngor ar Feddyginiaethau Cymru (safle allanol)