Mae’r adran hon yn esbonio’r profion y gellir eu cynnal yn ystod beichiogrwydd er mwyn:
Mae angen i’r bobl sy’n gofalu amdanoch yn ystod beichiogrwydd wybod eich grŵp gwaed (math o waed) rhag ofn y bydd angen trallwysiad gwaed arnoch. Mae’r prawf sgrinio ar gyfer grŵp gwaed a gwrthgyrff celloedd coch yn gywir iawn. Weithiau bydd angen profion gwaed ychwanegol arnoch os canfyddir gwrthgyrff.
Mae'r animeiddiad hwn yn rhoi gwybodaeth am y profion sgrinio a gynigir i chi yn ystod beichiogrwydd i chi a'ch babi.
Gellir gwneud y prawf hwn gyda phrofion gwaed eraill, fel arfer yn gynnar yn ystod beichiogrwydd. Mae’n cael ei gynnig i chi eto o amgylch 28ain wythnos o feichiogrwydd.
Beth fydd eich canlyniad prawf grŵp gwaed yn ei ddweud wrthych
Bydd eich grŵp gwaed yn un o’r pedwar prif grŵp canlynol.
Yn eich grŵp gwaed, byddwch naill ai’n D positif neu’n D negatif. Er enghraifft, efallai y bydd eich grŵp gwaed cyffredinol yn cael ei ysgrifennu fel ‘O RhD positif’.
Mae eich gwaed yn cynnwys:
• celloedd coch y gwaed
• celloedd gwyn y gwaed, a
• phlatennau.
Mae gwrthgyrff celloedd coch yn rhan o amddiffyniad naturiol eich corff ac maent yn ymladd yn erbyn unrhyw beth y mae’r corff yn credu sy’n estron. Efallai y byddwch yn ffurfio gwrthgyrff os bydd celloedd coch sydd â grŵp gwaed sy’n wahanol i’ch un chi, yn mynd i mewn i’ch llif gwaed. Gall hyn ddigwydd oherwydd trallwysiad gwaed neu oddi wrth eich babi yn ystod beichiogrwydd.
Gall gwrthgyrff celloedd coch drosglwyddo o’ch llif gwaed i waed eich babi, lle gall gwrthgyrff gwrth-D ddatblygu. Weithiau mae hyn yn gallu achosi cyflwr prin o’r enw clefyd haemolytig y ffetws a’r babi newydd-anedig (HDFN), gan wneud eich babi’n sâl. Fel arfer, mae angen i fabanod sydd â’r cyflwr prin hwn gael eu derbyn i’r ysbyty.
Os ydych yn D negatif, gall y prawf DNA di-gell y ffetws ragweld:
Bydd y prawf hwn yn edrych ar symiau bach o DNA eich babi yn eich gwaed. DNA yw’r wybodaeth genetig y tu mewn i gelloedd y corff. Os ydych yn D negatif a bod eich babi’n D positif byddwch yn cael cynnig pigiadau imiwnoglobwlin gwrth-D. Cyfeirir at hyn fel gwrth-D yn y wybodaeth hon. Bydd hyn yn lleihau HDFN rhag datblygu yn sylweddol.
Bydd gwrth-D yn helpu i atal gwrthgyrff rhag cael eu creu os yw gwaed eich babi wedi mynd i mewn i’ch llif gwaed, ac felly bydd yn lleihau’r siawns o glefyd haemolytig y babi newydd-anedig. Mae pigiadau gwrth-D wedi’u gwneud o blasma, sef rhan hylif y gwaed sy’n cludo ocsigen a chelloedd coch o amgylch eich corff. Mae’r plasma a ddefnyddir i wneud gwrth-D yn cael ei gasglu gan roddwyr gwaed. Efallai y bydd angen i chi gael cynnig pigiadau gwrth-D mewn beichiogrwydd
yn y dyfodol.
Ydy. Gall pigiadau gwrth-D achosi rhywfaint o boen ysgafn pan fyddant yn cael eu chwistrellu i’r cyhyr. Weithiau gall pigiadau gwrth-D achosi adweithiau alergaidd. Mae sut y mae’n cael ei gynhyrchu’n cael ei reoli’n llym, felly mae’r risg o feirws hysbys yn cael ei drosglwyddo i chi o roddwr yn isel iawn.
Os byddwch yn cael y prawf hwn, byddwch yn gwybod eich grŵp gwaed ac a ydych yn D positif neu’n D negatif.
Mae’n llai cyffredin bod yn D negatif. Os ydych yn D negatif, byddwch yn cael cynnig prawf DNA di-gell y ffetws. Os yw eich babi’n D negatif
ni fyddech yn cael cynnig pigiadau gwrth-D.
Bydd y prawf yn chwilio am wrthgyrff hefyd. Mae’n bwysig gwybod am y rhain fel y gellid rhoi trallwysiad gwaed yn ddiogel os bydd ei angen arnoch. Yn anaml iawn, mae gwrthgyrff sy’n bresennol yn eich gwaed yn achosi risg i’ch babi. Os bydd hyn yn digwydd gellir rhoi gofal arbenigol i chi a’ch babi.
Mae sgrinio yn brawf gwaed syml. Byddai’r unig risg yr un fath â chael unrhyw brawf gwaed.
Cysylltwch â’ch bydwraig neu eich meddyg ysbyty (obstetregydd) cyn gynted â phosibl i’w hatgoffa eich bod yn D negatif
os byddwch yn:
Os bydd unrhyw un o’r pethau hyn yn digwydd, efallai y bydd eich corff yn dechrau cynhyrchu gwrthgyrff ac efallai y bydd angen pigiad gwrth-D arnoch.
Dylech gael cynnig pigiad gwrth-D i leihau’r risg y byddwch yn cynhyrchu gwrthgyrff. Mae hyn yn cynnwys: