Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr - Gwasanaeth COVID Hir BIPBC
Wrth i bandemig COVID-19 fynd rhagddo, daeth yn amlwg bod COVID Hir yn dod yn broblem iechyd cyhoeddus real iawn heb unrhyw gapasiti yn y gwasanaethau presennol i gynnig unrhyw asesiad neu ymyrraeth i gleifion â COVID-hir. Gall symptomau barhau y tu hwnt i 12 mis yn dilyn yr haint acíwt cychwynnol, ac mae rhai cleifion yn dal i brofi symptomau sylweddol sy'n anablu fwy na dwy flynedd ar ôl iddynt ddechrau COVID-19.
Mae modelu data manwl yn amcangyfrif bod tua 13,320 (10,800 o gleifion dros 16 oed) yn byw ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr (BIPBC) gyda COVID-hir sydd wedi parhau am fwy na 12 wythnos. Roedd yn amlwg bod y niweidiau iechyd a economaidd-gymdeithasol sylweddol unigolyn wedi bod yn gysylltiedig â COVID-hir, a rhagwelwyd cynnydd sylweddol a baich hirdymor sylweddol ar wasanaethau’r GIG ac mae bellach yn amlwg.
Datblygodd BIPBC Lwybr COVID-hir a Gwasanaeth Amlddisgyblaethol sy'n cyd-fynd â Llwybr Cymunedol Cymru Gyfan. Sefydlwyd gweithgor, gan ddod â phobl â Phrofiad Byw o COVID-Hir a Gweithwyr Iechyd Proffesiynol ynghyd. Roedd hyn yn caniatáu inni gael mewnwelediad uniongyrchol i ba mor hir yr oedd COVID-19 yn effeithio ar bobl ac i helpu’r bwrdd iechyd i ystyried beth oedd ei angen i sicrhau y gellid datblygu gofal sy'n canolbwyntio ar unigolion cymaint a phosibl. Cyfarfu’r grŵp yn rheolaidd, a chynhaliwyd trafodaethau ynghylch profiadau unigol o COVID-hir a sut yr effeithiwyd arnynt, gan ystyried symptomau corfforol a’r effaith seicolegol a chymdeithasol.
Agorodd gwasanaeth COVID-hir BIPBC i atgyfeiriadau ym mis Rhagfyr 2021. Yn ystod y 6 mis cyntaf o fod ar agor, mae'r gwasanaeth wedi derbyn bron i 1000 o atgyfeiriadau. Roedd 80% o’r rhain yn hunan-atgyfeiriadau, sydd wedi grymuso cleifion, wedi gwella rhwyddineb mynediad ac wedi caniatáu i’r galw am wasanaethau gael ei gwmpasu, heb gyfaddawdu ar ddiogelwch cleifion. Mae hefyd wedi lleihau'r llwyth gwaith i feddygon teulu a gweithwyr gofal iechyd proffesiynol eraill.
Claire Jones