Cynnwys
― Rhagor o wybodaeth
- Mae pecyn prawf sgrinio'r coluddyn yn gyflym ac yn hawdd i'w ddefnyddio, a dim ond un sampl o pŵ sydd ei angen.
- Cewch wneud y prawf ym mhreifatrwydd eich cartref.
- Gall y pecyn prawf helpu i ganfod canser y coluddyn yn gynnar, hyd yn oed os ydych yn iach, heb ynrhyw symptomau.
- Os caiff canser y coluddyn ei ganfod yn gynnar, mae'n fwy tebygol y caiff y clefyd ei drin yn llwyddiannus.
Gall unrhyw un gael canser y coluddyn. Cymerwch eich prawf sgrinio nawr
- Gallwch teimlo’n iach pan fydd canser y coluddyn yn dechrau datblygu.
- Mae canser y coluddyn yn mynd yn fwy cyffredin wrth heneiddio.
- Os gellir canfod canser yn fuan, rydych yn fwy tebygol o ddod drosto.
- Gall sgrinio’r coluddyn achub eich bywyd.
- Mae’r pecyn prawf sgrinio’n chwilio am waed cudd yn eich pŵ.
- Gall gwaed yn eich pŵ fod yn arwydd o ganser y coluddyn neu o newidiadau yn eich coluddyn fel polypiaid (tyfiannau bach) ond gall hefyd fod yn arwydd o ganser y coluddyn.
- Gan amlaf mae polypiaid yn ddiniwed a gellir eu tynnu'n hawdd, ond gall rhai arwain at ganser y coluddyn.
- Weithiau bydd gwaed am fod polyp wedi gwaedu.
- Gall fod rhesymau eraill dros y gwaed hefyd, fel haemoroidau (peils) neu rwygiadau bach yn y coluddyn.
Os caiff canser y coluddyn ei ganfod yn gynnar, mae’n fwy tebygol y caiff y clefyd ei drin yn llwyddiannus.
Beth sydd angen i chi ei wybod
- Eich dewis chi yw cymryd rhan yn sgrinio’r coluddyn.
- Gwahoddir pobl yn yr ystod oedran gymwys i gymryd rhan mewn sgrinio bob dwy flynedd.
- Nid yw sgrinio’n canfod pob canser.
- Nid yw'r sgrinio'r coluddyn 100% yn gywir.
- Does dim gwellhad i rai mathau o ganser.
- Cyn gwneud y prawf, darllenwch yr holl wybodaeth a ddaeth gyda'r pecyn prawf. Mae hwn yn dweud wrthych sut i wneud y prawf a bydd yn eich helpu i benderfynu a hoffech chi gymryd rhan mewn sgrinio'r coluddion.
- Dylech posti'r pecyn prawf yn ôl i'r labordy i’w brofi cyn gynted â phosibl ar ôl ei gwblhau yn yr amlen a ddarperir.
- Os byddwch yn penderfynu nad ydych am gymrud rhan mewn sgrinio'r coluddyn ar hyn o bryd, neu yn y dyfodol, cysylltwch â'n llinell gymorth rhadffôn.
- Gallwch hefyd gysylltu â ni os hoffech gael cymorth i ddeall y wybodaeth hon, cwblhau'r pecyn prawf, neu os oes gennych unrhyw gwestiynau eraill.
Efallai y byddwch chi'n teimlo'n iach hyd yn oed os oes gennych ganser y coluddyn cynnar.
- Byddwn yn postio eich canlyniadau o fewn saith diwrnod.
- Bydd canlyniad y rhan fwyaf o bobl yn golygu nad oed angen rhagor o brofion.
- Os gwelwn waed yn eich sampl, cewch eich cyfeirio am asesiad gyda Nyrs Sgrinio.
- Nid yw'r pecyn prawf yn dweud wrthych os oes gennych ganser y coluddyn. Bydd y canlyiadau'n dweud wrthych a oes angen rhagor o brofion fel colonosgopi.
- Ffordd o edrych ar leinin eich coluddyn mawr (colon) yw colonosgopi, i weld a oes clefyd yno.
- Rhoddir tiwb gyda golau bach a chamera ar un pen, yn eich pen-ôl i edrych ar leinin eichcoluddyn mawr.
- Yn ystod y colonosgopi efallai y byddwn yn cymryd samplau bach o leinin eich coluddyn (biopsïau) i’w harchwilio yn y labordy.
- Caiff y lluniau o'ch coluddyn eu dangos ar sgrîn fel y gallwn wirio a oes gennych glefyd neu lid o’r coluddyn.
- Mae risgiau’n gysylltiedig â chael colonosgopi, fel trydylliad (rhwyg yn leinin y coluddyn), sy’n digwydd mewn un o bob 1000 o driniaethau, neu waedu sylweddol, sy’n digwydd un o bob 100 i 200 o driniaethau.
- Bydd y risgiau, ac unrhyw cwestiynau sydd gennych, yn cael eu trafod ymhellach yn ystod yr asesiad gyda Nyrs Sgrinio.
Mae mwy na 9 o bob 10 o bobl yn dod dros ganser y coluddyn os caiff ei ddal yn ddigon buan.
- Gwaedu o’ch pen ôl neu waed yn eich pŵ.
- Newidiadau amlwg yn eich arferion tŷ bach.
- Colli pwysau heb drio.
- Blinder mawr heb unrhyw reswm amlwg.
- Lwmp neu boen yn eich bol.
- Os mai gofalwr ydych, gallwch helpu rhywun i ddefnyddio'r pecyn prawf sgrinio'r coluddyn dim ond os ydynt am i chi wneud, ac wedi cytuno y gallwch chi ei wneud.
- Cymryd rhan yn y rhaglen sgrinio’r coluddyn bob dwy flynedd.
Symud o gwmpas fwy
- Mae ymarfer corff yn eich helpu i deimlo’n well a gall eich gwneud yn llai tebygol o gael clefyd difrifol.
- Ceisiwch wneud rhywbeth egnïol am o leiaf 2½ awr yr wythnos.
Yfed llai o alcohol
- Gall yfed llai o alcohol leihau eich risg o gael gancser, clefyd y galon, a niwed i’r afu.
- Os ydych am gadw’r risg yn isel, peidiwch ag yfed mwy nag 14 uned o alcohol yr wythnos.
- Os ydych am yfed llai, ceisiwch gael sawl diwrnod dim alcohol yr wythnos.
Bwyta’n iach
- Gall bwyta ffrwythau a llysiau helpu i leihau’r risg o ddatblygu clefyd difrifol del canser a chlefyd y galon.
- Ceisiwch fwyta o leiaf pump darn o ffrwythau a llysiau bob dydd.
Peidiwch â smygu
- Bydd stopio smygu yn gwella’ch iechyd.
- Ewch i helpafi istopio.cymru os ydych chi’n ystyried rhoi’r gorau iddi.
Mae canser y coluddyn yn un o ganserau mwyaf cyffredin Cymru.
- Mae un o bob pump canser y coluddyn yn cael diagnosis drwy'r rhaglen sgrinio'r coluddyn.
- Gallai sgrinio'r soluddyn achub eich bywyd. Gall lleihau eich risg o farw o ganser y coluddyn drwy ddod o hyd i ganser y colyddun yn gannar.
- Efallai y byddwch yn teimlo'n iach hyd yn oed os oed gennych ganser cynnar y coluddyn.
- Mae dros 300,000 o bobl yng Nghymru yn gwneud y prawf sgrinio’r coluddyn bob blwyddyn.
Gall unrhyw un gael cancer y coluddyn. Cymerwch eich prawf sgrinio nawr.
Rydych naw gwaith yn fwy tebygol o oroesi canser y coluddyn os caiff ei ddal yn gynnar.
Cedwir eich manylion a’ch gwybodaeth yn gyfrinachol.
I'w gwybod mwy am sut mae Sgrinio Coluddion Cymru yn defnyddio eich manylion personol, gallwch ddarllen ein polisi preifatrwydd ar: Hysbysiad Preifatrwydd - Iechyd Cyhoeddus Cymru
Os oes gennych unrhyw gwestiynau am sgrinio’r coluddyn, neu os hoff ech wybodaeth mewn ff ormat arall, sef:
- Hawdd ei Ddeall
- Iaith Arwyddion Prydain (BSL)
- Sain
- Print bras, neu
- Saesneg
ewch i’n gwefan: www.icc.gig.cymru/sgirinio-coluddion
neu ffoniwch y llinell gymorth Rhadff ôn ar 0800 294 3370
neu e-bostiwch: sgrinio-coluddion@wales.nhs.uk