Mae gofal ailalluogi yn wasanaeth â ffocws sy’n helpu unigolion i gynnal neu adennill annibyniaeth yn y cartref (1). Mae Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014 yn ei gwneud yn ofynnol i awdurdodau lleol ddarparu’r gwasanaethau hyn am ddim am hyd at chwe wythnos (2,7).
Mae strategaeth “Cymru Iachach” Llywodraeth Cymru yn pwysleisio iechyd a gofal cymdeithasol integredig (8). Mae’n annog awdurdodau lleol a byrddau iechyd i gydweithio i ddarparu gwasanaethau ailalluogi (2,9). Mae Fframwaith Adsefydlu Cymru Gyfan 2022 (10) Llywodraeth Cymru hefyd yn cefnogi’r nodau hyn, ac mae polisïau diweddar (2023) yn canolbwyntio ar wella gofal i bobl hŷn, ehangu ailalluogi, lleihau derbyniadau i’r ysbyty, a chefnogi adferiad yn y cartref (11,12).
Prin yw'r data sydd ar gael ar hyn o bryd ynghylch pwy sy'n cael mynediad at ofal ailalluogi. Er bod rhywfaint o ddata yn cael ei adrodd ar lefel awdurdod lleol, mae pob awdurdod lleol yn dal i storio data manwl ar lefel unigol ar wahân. Mae'r data unigol hwn yn hanfodol ar gyfer deall iechyd y rhai sy'n cael mynediad at ofal ailalluogi a sut maent yn defnyddio gwasanaethau iechyd.
Yn y prosiect hwn, gwahoddwyd pob un o’r 22 awdurdod lleol (ALl) yng Nghymru i gysylltu eu data ailalluogi â setiau data iechyd eraill ym Manc Data SAIL. Dim ond tri awdurdod lleol—Pen-y-bont ar Ogwr, Castell-nedd Port Talbot, a Rhondda Cynon Taf (RhCT)—oedd â digon o adnoddau a data i gymryd rhan. Mae'r adroddiad hwn yn cynnwys Pen-y-bont ar Ogwr a RhCT yn unig, gan fod ganddynt ddata ar gael adeg cyhoeddi.
Mae cysylltu’r setiau data hyn yn rhoi cyfle unigryw i ddeall y rhai sy’n cael mynediad at ofal ailalluogi yn well, gan helpu awdurdodau lleol i reoli gofynion gwasanaethau a chael cipolwg ar sut mae unigolion yn cael mynediad at y gwasanaethau hyn.
Nod yr astudiaeth oedd archwilio gofal ailalluogi yng Nghymru drwy ddisgrifio nodweddion ac iechyd pobl sy'n defnyddio'r gwasanaethau hyn ar lefel awdurdod lleol (ALl). Cyflawnwyd hyn trwy gysylltu data ailalluogi o ALlau yn ddiogel â gwybodaeth ddemograffig a gofal iechyd ym Manc Data SAIL. Crëwyd grŵp o bobl nad oeddent yn cyrchu gofal ailalluogi hefyd er mwyn cymharu.
Amlygodd grwpiau Cynnwys ac Ymgysylltu â Chleifion a’r Cyhoedd (PPIE) ac ALlau a gymerodd ran bwysigrwydd deall pwy sy’n cael mynediad at ofal ailalluogi, nodi unrhyw anghydraddoldebau, a gwella’r gwasanaethau a ddarperir. Er bod ALlau yn casglu data, yn aml nid ydynt yn ei ddadansoddi ar sail demograffeg ac nid oes ganddynt yr adnoddau i'w gysylltu â data iechyd. Mae defnyddio'r data hyn yn gwneud y dadansoddiad disgrifiadol o'r astudiaeth hon yn arbennig o werthfawr.