Y brechlyn cyfun niwmococol (a elwir yn PCV) a roddir i blant fel rhan o'r rhaglen imiwneiddio arferol.
Ar y dudalen hon
Haint niwmococol (Streptococcus pneumoniae) yw un o achosion mwyaf cyffredin llid yr ymennydd (haint ar leinin yr ymennydd). Mae hefyd yn achosi heintiau clust (otitis media), niwmonia (haint ar yr ysgyfaint) a rhai afiechydon difrifol eraill. Mae hyd at 60% o blant yn cario bacteria niwmococol yng nghefn eu trwyn a'u gwddw. Maent yn trosglwyddo'r bacteria hyn yn hawdd i eraill drwy beswch, tisian a chyswllt agos.
Y brechlyn cyfun niwmococol (a elwir yn PCV) sy'n cael ei roi i blant fel rhan o'r rhaglen imiwneiddio arferol. Mae hefyd yn cael ei roi i rai unigolion sydd mewn perygl oherwydd cyflyrau meddygol sylfaenol. Mae brechu yn darparu amddiffyniad da rhag haint niwmococol.
Nid yw'r brechlyn yn amddiffyn rhag pob math o haint niwmococol ac nid yw'n amddiffyn rhag llid yr ymennydd a achosir gan facteria neu feirysau eraill.
Mwy o wybodaeth:
Mae dau fath gwahanol o frechlyn niwmococol.
Cynigir y brechlyn PCV i bob plentyn dan ddwy oed fel rhan o raglen frechu plentyndod arferol y GIG. Efallai y bydd angen y brechlyn hwn hefyd ar rai unigolion â chyflyrau meddygol sylfaenol. Mae'r dudalen hon yn ymdrin â'r brechlyn PCV.
Cynigir imiwneiddiad arferol gyda PCV i:
Mae rhai cyflyrau meddygol yn cynyddu'r risg o heintiau difrifol fel:
Gellir cynnig brechlynnau i bobl â chyflyrau penodol yn dibynnu ar eu hoedran adeg diagnosis, eu cyflwr meddygol a brechlynnau blaenorol.
Siaradwch â'ch meddyg neu nyrs os ydych chi'n meddwl bod arnoch chi neu'ch plentyn angen y brechlyn.
Os oes chi gennych unrhyw gwestiynau neu os oes arnoch angen rhagor o wybodaeth am y brechlyn PCV siaradwch â'ch Meddyg Teulu, Nyrs eich Meddygfa, Ymwelydd Iechyd, neu Nyrs Ysgol.
Cynigir y brechlyn PPV i bobl 65 oed a hŷn ac i bobl sy'n wynebu risg uchel oherwydd cyflyrau iechyd hirdymor. Mae gwybodaeth am y brechlyn PPV ar gael ar dudalen Brechlyn polysacarid niwmococol (PPV) (23 seroteipiau).
Rhoddir PCV 13 (Prevenar 13) i fabanod yng Nghymru fel rhan o raglen imiwneiddio arferol y GIG, ac i rai pobl sydd â chyflyrau meddygol sylfaenol.
Mae'r brechlyn yn anweithredol. Bydd babanod fel arfer yn cael y brechlyn fel pigiad yn rhan uchaf eu coes (clun) neu ran uchaf y fraich. Bydd plant hŷn ac oedolion yn cael y brechlyn yn rhan uchaf eu braich fel arfer.
Gallwch gael gwybod mwy am y brechlyn hwn drwy ddarllen y daflen i gleifion sydd ar gael drwy ddilyn y ddolen ganlynol:
Os yw'ch plentyn wedi methu unrhyw ddosau siaradwch â'ch meddyg teulu neu nyrs y feddygfa am gyngor.
Brechu yw un o'r ffyrdd mwyaf effeithiol o atal heintiau difrifol ar yr ysgyfaint (niwmonia), llid yr ymennydd a gwenwyn gwaed (sepsis) a achosir gan haint niwmococol. Nid oes unrhyw frechlyn 100% yn effeithiol, felly mae'n dal yn bwysig gwybod arwyddion a symptomau niwmonia, llid yr ymennydd a sepsis, hyd yn oed os ydych chi neu eich plentyn wedi cael eich brechu.
I gael rhagor o wybodaeth am niwmonia, llid yr ymennydd a sepsis ewch i
GIG 111 Cymru - Iechyd A-Y : Llid yr ymennydd (safle allanol)
GIG 111 Cymru - Iechyd A-Y : Sepsis (safle allanol)
GIG 111 Cymru - Iechyd A-Y : Niwmonia (safle allanol)
Fel y rhan fwyaf o frechlynnau, gall y brechlyn niwmococol achosi sgîl-effeithiau ysgafn weithiau, gan gynnwys:
Mae adweithiau eraill yn anghyffredin neu'n brin. I gael rhagor o wybodaeth am sgîl-effeithiau cyffredin, anghyffredin a phrin edrychwch ar:
Os ydych chi’n bryderus am symptomau, ffoniwch GIG 111 Cymru (tudalen allanol) ar 111 neu eich meddygfa. Mae galwadau i GIG 111 Cymru am ddim o linellau tir a ffonau symudol.
Gallwch roi gwybod am sgîl-effeithiau posibl brechlynnau a meddyginiaethau drwy gynllun y Cerdyn Melyn. Gallwch wneud hyn ar-lein yn yellowcard.mhra.gov.uk neu drwy ffonio llinell gymorth cynllun y Cerdyn Melyn ar 0800 731 6789 (Dydd Llun i Ddydd Gwener, 9am i 5pm).
Os hoffech chi gael gwybod mwy am y brechlyn PCV 13 neu'r afiechyd mae'n amddiffyn rhagddo, mae nifer o adnoddau gwybodaeth ar gael i helpu. Gallwch hefyd ffonio GIG 111 neu eich meddygfa am gyngor os oes gennych chi unrhyw gwestiynau.