Cynlluniau gweithredu ffrydiau gweithgarwch ar gyfer 2024- 2026

Rheoli carbon

Mae Iechyd Cyhoeddus Cymru yn ymrwymo i gyflwyno prosesau rheoli carbon ac arferion gorau sy'n ffurfio sylfaen gadarn i alluogi rhoi ein Cynllun Gweithredu ar waith yn llwyddiannus. Mae arferion gorau o ran rheoli carbon yn mynd y tu hwnt i fonitro ac adrodd ar ein hallyriadau nwyon tŷ gwydr i gynnwys datblygu a gweithredu cynlluniau gweithredu datgarboneiddio, gosod targedau, a chefnogi newid ymddygiad mewn perthynas â datgarboneiddio. Rydym yn cydnabod bod angen newid penodol yn ein prosesau i roi mwy o bwyslais ar ddatgarboneiddio ar draws
ein gweithrediadau, wedi’i hwyluso drwy ymgorffori rheoli carbon yn ein cyfarwyddiaethau. Er mwyn galluogi hyn, mae angen inni gefnogi staff i ddeall effaith eu camau gweithredu ar yr amgylchedd a gwella sut rydym yn mesur ein hallyriadau carbon.

Cyflawni sero net 2030	Rydym yn deall effaith popeth a wnawn ar yr amgylchedd
Gwneud cynnydd: 2026-2030	Gallwn fesur ein hôl troed carbon yn gywir ac mae'r dull gweithredu wedi'i ymwreiddio ym methodoleg rhaglen ni a phrosiectau a'n proses gwneud penderfyniadau
Ycamau nesaf ar gyfer-2026	Parthau i ddatblygu ein dull o feithrin gallu a hyfforddiant i gefnogi arferion iechyd y cyhoedd sy'n ymwybodol o'r hinsawdd Myw o ymwybyddiaeth ymhlith staff o bwysigrwydd lleihau ein hôl troed carbon, ac annog staff i fwrw ymlaen â mentrau a chamau gweithredu o fewn eu cyfarwyddiaethau a'u hisa

Cyfeirnod Cam Gweithredu	Cam Gweithredu Allweddol:	Dyddiad cyfla wni'r cam gweithredu	Effaith bosibl ar leihau allyriadau carbon	Cysylltiadau â'r Economi Sylfaenol	Cysyltiadau â'r Economi Gylchol
CMO1	Sefydlu proses a chynnal adolygiad chwarterol a chymharu data i egluro cynnydd a llywio datblygiad parhaus targedau mewnol interim yn unol â thargedau Cynllun Cyflenwi Stratefol Datgarbonediddio GIG Cymru.	02/09/24	Isel
CMO2	Ymgorffori ein Cynllun Datgarboneiddio a Chynaliadwyedd ym mhroses adrodd Cynllun Tymor Canolig Integredig (IMTP) Iechyd Cyhoeddus Cymru.	31/05/24	Isel
CMO3	Datblygu a chyhoeddi Cynllun Datgarboneiddio a Chnaliadwyedd 2026-28 wedi'i ddiweddaru.	31/03/26	Canolig	Ie	Ie
CMO4	Cytuno ar themâu datgarboneiddio i'w cyflwyno i'w datblygu yng Nghymuned Ymarfer Newid yn yr Hinsawdd Iechyd Cyhoeddus Cymru.	31/03/26	Isel		Ie
CMO5	Parhau i ddatblygu ein dull o feithrin gallu a hyfforddiant i gefnogi arferion iechyd y cyhoedd sy'n ymwybodol o'r hinsawdd. Bydd hyn yn cynwys hyrwyddo modiwlau hyfforddi ar-lein presennol (ar gael ar ESR), hyfforddiant arddul llythrennedd carbon a phecyn cymorth Amgylchedd Iach yr Hwb.	31/12/25	Isel		Ie
CMO6	Datblygu fynllun cyfathrebu ac ymgysylltu ar gyfer gweithgarwch y byddwn yn ei ddefnyffio i ymgorffori ein cynllun gweithredu, codi ymwybyddiaeth ledled y sefydliad ac i gefnogi camu gweithredu i leihau ein hôl troed carbon.	31/07/24	Isel		Ie
CMO7	Cyflwyno gweithdy Amgylchedd Iach i 100% o Gyfarwyddiaethau Iechyd Cyhoeddus Cymru erbyn mis Mawrth 2026.	27/02/2026	Canolig		Ie
CMO8	Datblygu tudalennau datgarboneiddio i staff ar y rhyngrwys a'r fewnrwyd, i hyrwyddo'r cynllun gweithredu a chyflawniadau Iechyd Cyhoeddus Cymru wrth leihau allyriadau carbon. Cynnwys dolenni i'r economi sylfaenol/economi gylchol, Llesiant Cenedlaethau'r Dyfofol a biomrywiaeth ar dudalennau mewnrwyd eraill.	Isel	Ie	Ie	Yes
CMO9	Datblygu dulliau gwell ac awtomataidd ar gyfer coladu data i ddarparu sefyllfa fwy cywir o ran ein hôl troed carbon a'n llinell sylfaen, gan gynnwys allyriadau carbon gweithio gartef.	30/04/25	Isel
CM10	Gwreiddio mesur ôl troed carbon ac effeithiau'r economi sylfaenol yn ystod camau cynnar cynllunio prosiectau, rhaglenni ac achosion busnes yn Iechyd Cyhoeddus Cymru i gefnogi'r broses o wneud penderfyniadau.	22/12/25	Canolig	Ie

Adeiladau a'n hystâd

Mae Iechyd Cyhoeddus Cymru yn rheoli ein gwasanaethau ledled Cymru. Oherwydd yr amrywiaeth o wasanaethau rydym yn eu darparu ar gyfer ein cymunedau lleol, rydym yn gweithredu o amrywiaeth o adeiladau gwahanol gan gynnwys clinigau, labordai, a swyddfeydd mewn ysbytai mwy a lleoliadau gofal iechyd. Mae’r mwyafrif o’r adeiladau hyn yn cael eu prydlesu gan fyrddau iechyd ac ymddiriedolaethau partner o fewn GIG Cymru. Mae ffynhonnell fwyaf arwyddocaol allyriadau nwyon tŷ gwydr o’n gweithgareddau ar y safle yn gysylltiedig â’r defnydd o drydan a
nwy.

Cyflawni sero net: 2030	Adeiladau a datblygiadau newydd yn cael eu hadeiladu i safon sero net Lle bo modd, pob adeilad yn cael gwres carbon isel ac yn cynhyrchu eu trydan eu hunain Rydym yn rhannu ein hadeiladau ar draws y sector cyhoeddus
Gwneud cynnydd: 2026- 2030	Bydd adeiladau presennol yn hynod ynni-effeithlon neu bydd cynlluniau adnewyddu a gwres adnewyddadwy yn cael eu cyflwyno. Rydym wedi gweithio gyda byrddau iechyd i leihau allyriadau carbon a chynyddu effeithlonrwydd ynni mewn ysbyta Dim plastigion untro yn cael eu defnyddio yn Iechyd Cyhoeddus Cymru
Y camau nesaf: 2024-2026	Mae ein rhaglenni adeiladu yn cynnwys amcanion sero net gorfodol. Rydym wedi lleihau ein gwastraff ac wedi gweithredu arferion gorau ailgylchu ar draws y sefydliad Rydym yn deall allyriadau carbon staff sy'n gweithio gartref yn fwy cywir

Cyfeirnod Cam Gweithredu	Cam Gweithredu Allweddol:	Dyddiad cyflawni’r cam gweithredu	Effaith bosibl ar leihau allyriadau carbon	Effaith bosibl ar leihau allyriadau carbon	Cysylltiad â’r Economi Gylcho
BE01	Cynnal ymarfer costio ar gyfer ein hystâd i lywio buddsoddiad mewn technoleg datgarboneiddio yn y dyfodol.	31/03/25	Canolig
BE02	Gweithio gyda Gwasanaeth Ynni Llywodraeth Cymru i archwilio cyfleoedd i ddefnyddio technolegau adnewyddadwy (e.e. Solar Ffotofoltäig) mewn adeiladau priodol ar draws ystâd Iechyd Cyhoeddus Cymru	31/03/26	Canolig
BE03	Cynnal adolygiad o brosesau presennol y gweithle i bennu dulliau i gyfarwyddiaethau leihau gwastraff ar draws yr holl weithrediadau lle bo hynny'n ymarferol ac ymgorffori'r economi gylchol.	31/03/2025	Canolig		Ie
BE04	Sefydlu proses archwilio i sicrhau bod holl safleoedd Iechyd Cyhoeddus Cymru yn parhau i gydymffurfio â gofynion ailgylchu gwastraff ledled Cymru a chyrraedd targedau ailgylchu cenedlaethol.	31/03/26	Isel		Ie
BE05	Cyfathrebu parhaus i gefnogi gwahanu gwastraff yn gywir gan staff trwy ddarparu lle, biniau a chymhorthion gweledol.	30/09/24	Isel		Ie
BE06	weithio'n agos gyda chontractwyr gwastraff a landlordiaid adeiladu i wella data casglu gwastraff.	31/03/25	Isel		Ie
BE07	Adolygu’r defnydd o blastigau untro a rhoi dewisiadau amgen cynaliadwy ar waith lle bo’n ymarferol ar gyfer meysydd gwasanaeth unigol mewn lleoliadau anghlinigol.	31/03/26	Canolig		Ie
BE08	Ymchwilio i gyfleoedd ehangach ar gyfer cynlluniau gwrthbwyso carbon sydd o fudd i'r amgylchedd a chymunedau lleol (e.e. rhaglenni plannu coed).	31/03/25	Canolig	Ie
BE09	Cynnal adolygiad a nodi meysydd i wella sut y defnyddir ynni o fewn adeiladau/safleoedd (e.e. lleihau oeri diangen yn yr haf a gwresogi yn y gaeaf mewn adeiladau swyddfa).	31/03/25	Canolig

Trafnidiaeth a Theithio

Mae Iechyd Cyhoeddus Cymru yn cydnabod bod ganddo rôl bwysig i’w chwarae wrth ddatgarboneiddio ei fflydoedd cerbydau yn ogystal â chefnogi ein gweithwyr i wneud dewisiadau trafnidiaeth iachach a mwy cynaliadwy. Bydd lleihau allyriadau egsôst o’n fflyd cerbydau yn helpu nid yn unig i leihau ein hallyriadau nwyon tŷ gwydr ond bydd hefyd yn cyfrannu at wella ansawdd aer yn y cymunedau rydym yn eu gwasanaethu. Mae mwyafrif ein hallyriadau trafnidiaeth (52.3%) yn deillio o deithio a gwblhawyd gan ein Fflyd Lwyd (cerbydau sy’n eiddo i staff ac sy’n cael eu
gyrru at ddibenion busnes). Yn wahanol i’n fflydoedd sy’n eiddo i ni lle gallwn ymyrryd yn uniongyrchol i leihau allyriadau, mae lleihau allyriadau o’n Fflyd Lwyd yn ei gwneud yn ofynnol i Iechyd Cyhoeddus Cymru gefnogi ein staff i fabwysiadu dulliau trafnidiaeth cynaliadwy a galluogi hyblygrwydd i weithio mewn gwahanol ffyrdd.

Cyflawni sero net: 2030	Rydym wedi lleihau ein hôl troed carbon ar gyfer trafnidiaeth a theithio i lefelau a welwyd yn ystod y pandemig
Gwneud cynnydd: 2026- 2030	Rydym wedi cynyddu nifer y staff sy’n defnyddio dulliau trafnidiaeth gynaliadwy ac wedi cynyddu’r ganran sy’n teithio’n llesol Cefnogi mwy o staff i weithio'n hyblyg, gan ddefnyddio mannau a rennir a lleihau'r angen am ein hystâd
Y camau nesaf 2024-2026	Mae gennym fflyd gwbl drydanol/hybrid o gerbydau a seilwaith ategol ledled Cymru Rydym yn deall ôl troed carbon teithio busnes a chymudo ein staff

Cyfeirnod Cam Gweithredu	Cam Gweithredu Allweddol:	Dyddiad cyflawni’r cam gweithredu	Effaith bosibl ar leihau allyriadau carbon	Cysylltiad â'r Economi Sylfaenol	Cysylltiad â'r Economi Gylchol
T01	Cynnal adolygiad o ddarpariaeth gwefru cerbydau trydan ar gyfer cerbydau staff ac ymgysylltu â pherchnogion safleoedd i gynyddu’r ddarpariaeth seilwaith.	28/02/25	Isel
T02	Caffael cerbydau trydan batri a/neu gerbydau allyriadau isel iawn (hybrid) yn lle’r fflyd DESW.	31/03/26	Uchel
T03	Adolygu opsiynau ac ymarferoldeb ar gyfer gwefru beiciau trydan ar gyfer staff ac ymgysylltu â pherchnogion safleoedd i gynyddu'r ddarpariaeth.	28/02/25	Isel
T04	Datblygu polisi teithio Iechyd Cyhoeddus Cymru i ymgorffori teithio cynaliadwy ac ystyried adborth o arolwg teithio staff 2023.	31/03/25	Uchel
T05	Defnyddio’r data a’r mewnwelediadau a gasglwyd fel rhan o’r arolwg teithio staff a grwpiau ffocws i ystyried ymyriadau posibl, archwilio cyfleoedd a hyrwyddo opsiynau i gefnogi ymddygiadau teithio iach a chynaliadwy, a hyrwyddo cymudo a theithio busnes gwyrddach.	23/12/24	Canolig
T06	Ehangu ymrwymiadau Siarter Teithio Iach Caerdydd ar draws Iechyd Cyhoeddus Cymru, gan gwmpasu pob safle ledled Cymru.	31/03/26	Isel
T07	Proses wedi’i datblygu i gasglu data allyriadau ar gyfer pob math o deithiau busnes staff (gan gynnwys trên, bws, fferi, awyr, car – un person yn unig, car – rhannu car ac ati)	30/06/24	Isel
T08	Casglu a choladu data cymudo staff yn flynyddol	31/03/26	Isel

Caffael

Mae caffael nwyddau a gwasanaethau drwy Wasanaethau Caffael PCGC yn cynrychioli effaith amgylcheddol anuniongyrchol fwyaf Iechyd Cyhoeddus Cymru, ond mae hefyd yn gyfle i gefnogi datgarboneiddio traws-sector ar draws ein cadwyn gyflenwi. Bydd Iechyd Cyhoeddus Cymru yn ceisio deall sut mae ein hymddygiad presennol yn ymwneud â chaffael yn cyfrannu at ein hallyriadau nwyon tŷ gwydr a bydd yn nodi camau gweithredu i wella cynaliadwyedd ein nwyddau caffael. Mae lleihau’r nwyddau hyrwyddo plastig untro sy’n cael eu caffael ac adolygu’r gofyniad i gael copïau caled o gyhoeddiadau, yn ddwy enghraifft yn unig o sut y gallwn geisio lleihau ein hallyriadau nwyon tŷ gwydr.

Cyflawni sero net: 2030	Mae gan Iechyd Cyhoeddus Cymru gadwyn gyflenwi sydd bron yn sero net yng Nghymru
Gwneud cynnydd: 2026- 2030	Rydym wedi gweithio gyda’n cyflenwyr mwyaf i archwilio cyfleoedd i leihau effeithiau hinsawdd a’n hallyriadau carbon cysylltiedig Mae gofyn am ddewisiadau amgen di-garbon a defnyddio egwyddorion economi gylchol yn arfer arferol ac yn cael ei gefnogi ar draws y sefydlia
Y camau nesaf 2024-2026	Mae pob gweithgaredd caffael yn cynnwys isafswm pwysoliad o ran lleihau carbon Rydym wedi gweithio gyda PCGC i gael gwell dealltwriaeth o’r allyriadau carbon sy’n gysylltiedig â’n cadwyn gyflenwi ac wedi nodi meysydd sy’n cael yr effaith fwyaf

Cyfeirnod Cam Gweithredu	Cam Gweithredu Allweddol:	Cam Gweithredu Allweddol	Effaith bosibl ar leihau allyriadau carbon	Cysylltiad â'r Economi Sylfaenol	Cysylltiad â'r Economi Gylcho
P01	Ymgorffori cynaliadwyedd ym mhob manyleb sefydliadol, i sicrhau ei fod yn cael ei gynnwys mewn gwerthusiadau caffael.	31/01/25	Canolig
P02	Creu canllawiau wedi'u diweddaru ar gyfer ysgrifennu manylebau a phwysoli elfennau cynaliadwyedd mewn tendrau. Ymgorffori Egwyddorion Economi Gylchol a’r Economi Sylfaenol ym mhob manyleb tendro.	31/01/25	Canolig	Ie	Ie
P03	Cynnal ymarfer gyda rheolwyr contract i ddatblygu cynlluniau gweithredu yn dilyn adolygiad o nodweddion gwyrdd/economi sylfaenol/cyflogwyr cyflog byw ein pum prif gyflenwr	11/04/25	Canolig	Yes
P04	Gweithio gyda rheolwyr contract i gynnal gwerthusiad o’r ymarfer cynlluniau gweithredu ac ystyried ffyrdd y gallai Iechyd Cyhoeddus Cymru ddylanwadu ar y meysydd hyn.	30/05/25	Canolig	Yes
P05	Gweithio gyda thîm caffael PCGC i gynnal adolygiad o Iechyd Cyhoeddus Cymru yn erbyn caffael gwasanaethau a letyir, er mwyn deall ôl troed carbon Iechyd Cyhoeddus Cymru yn well.	30/09/24	Isel
P06	Gweithio gyda thîm caffael PCGC i gynnal adolygiad o Iechyd Cyhoeddus Cymru yn erbyn caffael gwasanaethau a letyir, er mwyn deall ôl troed carbon Iechyd Cyhoeddus Cymru yn well.	31/03/26	Canolig	Yes
P07	Rhoi prosiect ar waith i leihau’r defnydd o bapur ymhellach a sicrhau bod Iechyd Cyhoeddus Cymru yn ddi-bapur yn y dyfodol.	25/10/24	Canolig		Ie
P08	Gweithredu argymhellion o adroddiad plastig untro yn ein Gwasanaethau Microbioleg a datblygu cynlluniau gweithredu i ehangu ar draws y gwasanaeth.	30/09/25	Canolig		Ie
P09	Adolygu gwariant gyda rheolwyr caffael i nodi meysydd gwariant allweddol y gellir canolbwyntio arnynt ar gyfer yr effeithiau mwyaf o ran lleihau allyriadau carbon.	31/10/25	Canolig
P10	Datblygu a chyhoeddi Cod Ymarfer Caffael Cynaliadwy i gynorthwyo rhyngweithio â'n cyflenwyr. I gynnwys asesiadau risg, cynnwys rheoli carbon mewn tendrau ac ati.	31/03/25	Medium	Ie	Ie
P11	Datblygu canllaw gwybodaeth i gyflenwyr ar ofynion Iechyd Cyhoeddus Cymru mewn perthynas â chaffael ac ôl troed carbon.	27/06/25	Isel
P12	Adolygu ymddygiad caffael presennol yn y sefydliad a darparu ymgysylltiad a negeseuon defnyddiol i staff i gefnogi 31 Mawrth 2025IselTudalen 28 o 33 Fersiwn 2 20/03/24 newid ymddygiad a hyrwyddo arferion gorau. Cynnwys hyrwyddo e-ganllaw ‘Ni yw’r Newid – Caffael nad yw’n costio’r ddaear’. Creu astudiaeth achos ar arferion gorau caffael yn Iechyd Cyhoeddus Cymru.	31/03/25	Isel
P13	Cyfrannu at gwmpasu a datblygu rhaglen 'Iechyd y Cyhoedd yn yr Economi Llesiant' i gefnogi'r GIG fel Economi Sylfaenol a buddsoddi mewn ataliaeth ar gyfer y GIG, Cymru a Sefydliad Iechyd y Byd. O dan flaenoriaeth strategol System iechyd a gofal cynaliadwy, AS4.2	30/04/25	Isel	Ie

Dulliau o gyflenwi ein gwasanaethau

Mae llawer o dystiolaeth bod cysylltiad arwyddocaol rhwng effeithiau Newid yn yr Hinsawdd ac iechyd a llesiant pobl. Mae'r effeithiau sy'n gysylltiedig ag iechyd a llesiant sy'n deillio o Newid yn yr Hinsawdd yn amrywio'n fawr; yn effeithio ar lesiant corfforol, meddyliol ac ariannol y cymunedau rydym yn eu gwasanaethu. Mae anghydraddoldebau economaidd ac iechyd presennol yn golygu bod risgiau iechyd a llesiant yn debygol o effeithio’n anghymesur ar y rhai ar incwm is. Mae angen i'n dull o ddarparu gwasanaethau gynnwys yr effeithiau hyn a sicrhau y gallwn barhau i ddarparu'n effeithiol ar gyfer ein defnyddwyr gwasanaeth.

Cyflawni sero net: 2030	Mae'r holl wasanaethau a ddarparwn i'r cyhoedd yn garbon niwtral
Gwneud cynnydd: 2026- 2003	Rydym wedi lleihau canran y plastigau untro sy’n cael eu caffael a’u defnyddio yn ein Gwasanaethau Microbioleg a Sgrinio Rydym wedi lleihau’r gwastraff y mae ein gwasanaethau’n ei gynhyrchu ar draws Iechyd Cyhoeddus Cymru 50% Presgripsiynu Cymdeithasol yw’r norm ledled Cymru
Y camau nesaf: 2024-2026	Rydym wedi trosglwyddo i Gyfarpar Diogelu Personol (PPE) y gellir ei ailddefnyddio ar gyfer gwasanaethau sgrinio a microbioleg, lle y bo’n briodol

Cyfeirnod Cam Gweithredu	Cam Gweithredu Allweddol:	Dyddiad cyflawni’r cam gweithredu	Effaith bosibl ar leihau allyriadau carbon	Cysylltiad â'r Economi Sylfaenol	Cysylltiad â'r Economi Gylchol
A01	Cynnal adolygiad o weithrediadau darparu gwasanaeth presennol i nodi lle gellir newid neu optimeiddio gweithdrefnau a phrosesau i’w gwneud yn fwy cynaliadwy.	31/03/25	Canolig
A02	Gan weithio gyda’r grŵp Awdurdod Data Dylunio Digidol, cwblhau adolygiad o’r dull presennol o ddarparu ein gwasanaethau i nodi meysydd yn Iechyd Cyhoeddus Cymru a allai elwa’n sylweddol o ddigideiddio.	25/04/25	Canolig
A03	Gan weithio gyda’r grŵp Awdurdod Data Dylunio Digidol, cwblhau adolygiad o’r dull presennol o ddarparu ein gwasanaethau i nodi meysydd yn Iechyd Cyhoeddus Cymru a allai elwa’n sylweddol o ddigideiddio.	23/12/24	Uchel
A04	Pontio i PPE y gellir ei ailddefnyddio ar gyfer gwasanaethau sgrinio a microbioleg, lle bo'n briodol.	31/03/25	Canolig		Ie
A05	Gweithio gyda phum prif gyflenwr Iechyd Cyhoeddus Cymru i nodi meysydd posibl lle gellir lleihau gwastraff.	11/04/25	Canolig
A06	Hyrwyddo'r defnydd o'r "Fframwaith Cenedlaethol ar gyfer Presgripsiynu Cymdeithasol".	21/06/24	Isel
A07	Cynnal treialon o fewn ein Gwasanaethau Microbioleg i nodi lle gellir newid deunyddiau i ddewisiadau amgen mwy cynaliadwy. Canolbwyntio ar eitemau effaith carbon uchaf gan gynnwys sterileiddio dolen, bagiau sbesimen, poteli toddiannau a phlatiau agar.	28/11/25	Canolig		Ie
A08	Cyhoeddi Cynllun Gweithredu Bioamrywiaeth newydd erbyn diwedd 2024.	22/12/24	Isel
A09	Cyhoeddi adroddiad ar Ddyletswydd Adran 6 Bioamrywiaeth a Gwydnwch Ecosystemau ar ddiwedd 2025.	31/12/25	Isel