Adroddiad Ystadegol Blynyddol Bron Brawf Cymru 2022-23

Negeseuon allweddol

Mae sgrinio’r fron yn lleihau’r risg o farw o ganser y fron.
Mae menywod rhwng 50 a 70 oed yn cael eu gwahodd i gael pelydr-X o'r fron bob tair blynedd. Ni chaiff menywod dros 70 oed eu gwahodd yn rheolaidd gan nad oes tystiolaeth bod gostyngiad mewn marwolaethau yn sgil sgrinio menywod yn yr ystod oedran hon.
Gall sgrinio ddarganfod canserau pan fyddan nhw’n rhy fach i'w gweld neu eu teimlo. Mae darganfod canser yn gynnar a’i drin yn rhoi'r cyfle gorau i unigolyn oroesi.
Mae sgrinio’r fron yn brawf am ddim gan y GIG a gynhelir mewn canolfannau sgrinio ac unedau symudol hygyrch ledled Cymru.
Dylai pob menyw sy'n sylwi ar newid yn ei bronnau gysylltu â'i meddyg teulu ar unwaith.
Ni fydd sgrinio yn darganfod pob canser, ac ni ellir gwella rhai canserau.
Dewis unigolyn yw cymryd rhan mewn sgrinio'r fron. Mae taflenni gwybodaeth ar gael a all helpu wrth wneud penderfyniad.

Cefndir

Mae'r adroddiad hwn yn grynodeb manwl o wybodaeth am y gwaith a wnaed gan Raglen Sgrinio'r Fron yng Nghymru ar gyfer y flwyddyn Ebrill 2022 hyd at ddiwedd Mawrth 2023. Mae’n cyflwyno data allweddol, cyflawniadau, a meysydd i'w gwella.

Prif nod sgrinio’r fron yw lleihau cyfraddau marwolaethau drwy adnabod canser y fron yn ei gamau cynnar, yn aml cyn i symptomau ymddangos. Mae menywod rhwng 50 a 70 oed sy'n byw yng Nghymru ac wedi cofrestru gyda Meddyg Teulu yn cael eu gwahodd i gael mamogram (pelydr-X o'r bronnau) bob tair blynedd.

Crynodeb o weithgarwch yn y flwyddyn a adroddwyd

Dros y cyfnod 2022/23 cynyddodd y rhaglen y gweithgarwch cyffredinol, a gwahoddwyd mwy o gyfranogwyr er mwyn lleihau hyd y cylch sgrinio estynedig yn dilyn y pandemig. Effeithiodd y pandemig ar sgrinio'r fron gan achosi gostyngiad yn y capasiti cyffredinol ac amseroedd aros hirach am wahoddiadau sgrinio.

Roedd cyflawni safonau o ran nifer a chwmpas y rhai a oedd yn cael eu sgrinio yn parhau i fod yn heriol dros y cyfnod hwn. Fodd bynnag, cafwyd gwelliant yn y cyfraddau darganfod canser, ac roedd nifer sylweddol o'r canserau ymledol a ddarganfuwyd yn llai na 15mm, felly'n fach ac yn annhebygol y byddent wedi’u darganfod drwy deimlo â llaw.

Datblygiadau ers y flwyddyn a adroddwyd

Yn 2023/24 canolbwyntiodd y rhaglen ar wella amseroldeb cyffredinol dangosyddion allweddol y rhaglen a rhoddwyd pwyslais penodol ar amseroedd cyflwyno canlyniadau a chyflawni amseroedd aros byrrach i fynd i glinigau asesu, ac adferiad llawn yn safon hyd y cylch sgrinio 36 mis.

Cafodd nifer o ffrydiau gwaith allweddol eu datblygu yn ystod y cyfnod hwn, gan gynnwys datblygu system ddemograffeg newydd i sicrhau sefydlogrwydd hirdymor y systemau sy'n ofynnol i nodi a gwahodd cyfranogwyr cymwys (DEWIS). Mae'r fflyd o unedau symudol ar gyfer sgrinio'r fron a'r clinigau asesu wedi cwblhau proses uwchraddio offer gynhwysfawr ac mae’r systemau mamograffeg diweddaraf ar waith ynddynt.

Mae Bron Brawf Cymru yn gweithio gyda Byrddau Iechyd Cymru i ddatblygu llwybr sy'n cydymffurfio â NICE ar gyfer menywod sydd â risg uchel iawn o ganser y fron. Mae’n sicrhau y bydd ganddynt fynediad at sganiau MRI a'r amlder priodol ar gyfer sgrinio’r fron ledled Cymru.

Prif ystadegau

Mae'r adroddiad hwn yn cwmpasu gweithgarwch yn y cyfnod rhwng Ebrill 2022 a Mawrth 2023.

Ar 31 Mawrth 2023, roedd cwmpas menywod 53-70 oed yn 56.1%.
Cafodd 122,190 o fenywod 49 oed a hŷn brawf sgrinio.
Gwahoddwyd 151,155 o fenywod rhwng 50 a 70 oed. Roedd nifer y bobl a gafodd brawf sgrinio yn y grŵp hwn yn 69.5%.
Atgyfeiriwyd 4.0% o'r rhai a sgriniwyd am asesiad pellach.
Darganfuwyd 1,182 o ganserau ymhlith menywod a gafodd brawf sgrinio a oedd yn 49 oed a hŷn. Mae hyn yn cynrychioli 9.7 achos fesul 1,000 o fenywod a sgriniwyd.
O'r canserau a ddarganfuwyd, roedd 83.0% (981) yn friwiau ymledol.
Cafodd 41.3% (405) o'r canserau ymledol a ddarganfuwyd eu categoreiddio yn rhai bach (llai na 15mm).