Neidio i'r prif gynnwy

Gwneud penderfyniadau ac Asesiadau o'r Effaith ar Gydraddoldeb ac ymgysylltu

Mae cyfraith achosion yn arwain sut rydym yn asesu effaith.

Dyma egwyddorion Brown a Bracking sy’n helpu i arwain y rhai sy’n gwneud penderfyniadau wrth gynnal asesiadau effaith:​ 

  • Gwybodaeth - mae angen i’r sawl sy’n gwneud penderfyniadau wybod y Dyletswyddau Cydraddoldeb 
  • Dylid ystyried effaith wrth wneud penderfyniadau - nid yn ôl-weithredol 
  • Rhaid ystyried yn fanwl gyda meddwl agored mewn ffordd sy’n dylanwadu ar y penderfyniad terfynol 
  • Rhaid i’r Bwrdd Iechyd asesu risg a mesur unrhyw effaith negyddol a’r ffyrdd y gellir dileu risg o’r fath cyn mabwysiadu polisi/penderfyniad arfaethedig. 
  • Mae cadw cofnodion priodol yn annog tryloywder a sut mae BIPBC/darparwyr wedi ymgymryd â’r ddyletswydd yn gydwybodol - gan gynnwys cyfarfodydd lle trafodir materion 
  • Ni ellir dirprwyo cyfrifoldebau Dyletswydd Cydraddoldeb y Sector Cyhoeddus (PSED) - e.e. ni allwch ei throsglwyddo i sefydliad arall​ 
  • Mae dyletswydd PSED yn un barhaus 

Canllawiau technegol ar Ddyletswydd Cydraddoldeb y Sector Cyhoeddus: Cymru | EHRC

Mae gan bob sefydliad GIG Cymru ei weithdrefnau ei hun i gynnal asesiad i asesu effeithiau o ran Dyletswydd Cydraddoldeb y Sector Cyhoeddus a’r Dyletswydd Economaidd-gymdeithasol.

Ar gyfer sefydliadau'r Sector Cyhoeddus yng Nghymru (fel Byrddau Iechyd) maent yn ofyniad statudol. Mae archwilio effeithiau yn rhan annatod o’r broses gwneud penderfyniadau er mwyn sicrhau bod y penderfyniadau’n cael effeithiau cadarnhaol, a bod unrhyw effeithiau andwyol yn cael eu nodi ac y gellir mynd i’r afael â nhw.

Cyn y gwaith asesu:

  • Ceisiwch gyngor/hyfforddiant – mae’r rhan fwyaf o Dimau Cydraddoldeb yn cynnal sesiynau hyfforddi rheolaidd neu sesiynau galw heibio.
  • Neilltuwch ychydig o amser i gwblhau’r asesiad
  • Sicrhewch fod gennych y templed mwyaf diweddar yn eich sefydliad

 ​ Yn ystod y gwaith asesu:

  • Dechreuwch ar ddechrau cynnig/adolygiad fel ei fod yn llywio penderfyniadau parhaus. Bydd asesiadau ôl-weithredol yn methu'r ddyletswydd gyfreithiol.
  • Cofiwch gynnwys grŵp bach o bobl - gallai hyn gynnwys staff perthnasol, cynrychiolydd cleifion/rhanddeiliaid. Bydd hyn yn helpu i nodi rhagfarn.
  • Ymgysylltwch â grwpiau yr effeithir arnynt cyn gynted â phosibl - cysylltwch â'ch Tîm Ymgysylltu am gyngor.
  • Defnyddiwch ystod o dystiolaeth – gall hyn gynnwys data ac ymchwil lleol a chenedlaethol. Ewch i weld eich Tîm Cydraddoldeb os bydd angen cyngor arnoch.
  • Ceisiwch osgoi defnyddio jargon - eglurwch fyrfoddau. Mae asesiadau yn amodol ar geisiadau Rhyddid Gwybodaeth.
  • Adolygwch a sicrhewch god unrhyw gamau gweithredu yn y dyfodol yn cael sylw. Ystyriwch sut i liniaru effeithiau negyddol posibl a dogfennwch y rhain.
  • Sicrhewch fod eich asesiad yn cyd-fynd â'ch papur cynnig/gwneud penderfyniad o fewn eich proses lywodraethu.

 ​Ymgysylltu

Gall gwaith ymgysylltu helpu i lywio'r broses o wneud penderfyniadau a dylai fod yn rhan o'r dystiolaeth mewn Asesiadau o’r Effaith ar Gydraddoldeb.

Beth a olygwn wrth Gyd-gynhyrchu?

Mae Rhwydwaith Cyd-gynhyrchu Cymru yn ei ddiffinio fel 'Dull o weithio a seilir ar asedau yw cyd-gynhyrchu mewn perthynas â gwasanaethau cyhoeddus, sy’n galluogi pobl sy’n darparu a phobl sy’n derbyn gwasanaethau i rannu grym a chyfrifoldeb, ac i gydweithio trwy gysylltiadau cyfartal, dwyochrog a gofalgar Mae’n creu cyfleoedd i bobl gael mynediad at gymorth pan fo’i angen, ac i gyfrannu at newid cymdeithasol’.

Cyd-gynhyrchu wrth wneud penderfyniadau:

Mae cyd-gynhyrchu ar draws y GIG yn cyfeirio at gynnwys cleifion, eu teuluoedd, a chymunedau wrth ddylunio a darparu gwasanaethau gofal iechyd. Fe'i defnyddir mewn sefyllfaoedd pan fo darparwyr gofal iechyd yn cydnabod bod angen iddynt weithio mewn partneriaeth â chleifion a defnyddwyr gwasanaeth i ddatblygu a darparu gofal effeithiol o ansawdd. Gellir defnyddio cyd-gynhyrchu mewn lleoliadau gofal iechyd amrywiol, megis wrth:

  • Ddatblygu polisïau a/neu wasanaethau gofal iechyd
  • Datblygu canllawiau ac arferion gorau
  • Ailgynllunio gwasanaeth
  • Darparu gofal

Mae llawer o fanteision i'r dull hwn. Un o’r rhain yw meithrin perthynas agos â rhanddeiliaid.

I gael canllaw ymarferol, gweler y pecyn cymorth Cyd-gynhyrchu -  icc.gig.cymru/gwasanaethau-a-thimau/gwelliant-cymru/academi-gwelliant-cymru/llyfrgell-adnoddau/canllawiau-pecyn-cymorth/canllaw-pecyn-cymorth-cydgynhyrchu/

Gall gwaith ymgysylltu helpu i lywio'r broses o wneud penderfyniadau a dylai fod yn rhan o'r dystiolaeth mewn Asesiadau o’r Effaith ar Gydraddoldeb.  

Beth a olygwn wrth Gyd-gynhyrchu?  

Mae Rhwydwaith Cyd-gynhyrchu Cymru yn ei ddiffinio fel 'Dull o weithio a seilir ar asedau yw cyd-gynhyrchu mewn perthynas â gwasanaethau cyhoeddus, sy’n galluogi pobl sy’n darparu a phobl sy’n derbyn gwasanaethau i rannu grym a chyfrifoldeb, ac i gydweithio trwy gysylltiadau cyfartal, dwyochrog a gofalgar Mae’n creu cyfleoedd i bobl gael mynediad at gymorth pan fo’i angen, ac i gyfrannu at newid cymdeithasol’. 

Cyd-gynhyrchu wrth wneud penderfyniadau:​ 

Mae cyd-gynhyrchu ar draws y GIG yn cyfeirio at gynnwys cleifion, eu teuluoedd, a chymunedau wrth ddylunio a darparu gwasanaethau gofal iechyd. Fe'i defnyddir mewn sefyllfaoedd pan fo darparwyr gofal iechyd yn cydnabod bod angen iddynt weithio mewn partneriaeth â chleifion a defnyddwyr gwasanaeth i ddatblygu a darparu gofal effeithiol o ansawdd. Gellir defnyddio cyd-gynhyrchu mewn lleoliadau gofal iechyd amrywiol, megis wrth: 

  • Ddatblygu polisïau a/neu wasanaethau gofal iechyd 
  • Datblygu canllawiau ac arferion gorau​ 
  • Ailgynllunio gwasanaeth​ 
  • Darparu gofal​ 

Mae llawer o fanteision i'r dull hwn. Un o’r rhain yw meithrin perthynas agos â rhanddeiliaid 

I gael canllaw ymarferol, gweler y pecyn cymorth Cyd-gynhyrchu - https://icc.gig.cymru/gwasanaethau-a-thimau/gwelliant-cymru/academi-gwelliant-cymru/llyfrgell-adnoddau/canllawiau-pecyn-cymorth/canllaw-pecyn-cymorth-cydgynhyrchu/​ 

Cyhoeddwyd adroddiad gan Archwilydd Cyffredinol Cymru ym mis Medi 2022 a oedd yn archwilio effaith cynnal Asesiadau o’r Effaith ar Gydraddoldeb ar draws sefydliadau’r GIG yng Nghymru.

Mae'r adroddiad yn darparu ystod o feysydd gwella y dylai sefydliadau fod yn ymwybodol ohonynt er mwyn i waith asesu fod yn fwy nag ymarfer blwch ticio.

Asesiadau o'r Effaith ar Gydraddoldeb: Mwy nag Ymarfer Blwch Ticio? | Audit Wales