Cyhoeddwyd: 29 Hydref 2025
Mae arbenigwyr iechyd yn Iechyd Cyhoeddus Cymru yn rhybuddio am y peryglon parhaus a achosir gan opioidau synthetig a chanabinoidau synthetig cryf iawn, yn yr adroddiad blynyddol diweddaraf gan Wasanaeth Cyffuriau Newydd ac Adnabod Sylweddau Newydd Cymru (WEDINOS).
WEDINOS, sef y prosiect lleihau niwed a reolir gan Iechyd Cyhoeddus Cymru, yw’r unig wasanaeth profi cyffuriau cyhoeddus cenedlaethol yn y DU. Rhwng mis Ebrill 2024 a mis Mawrth 2025, derbyniodd WEDINOS 9,784 o samplau – y nifer uchaf yn yr 11 mlynedd ers ei sefydlu ac arwydd bod mwy o bobl yn defnyddio'r gwasanaeth i leihau niwed. O'r rhain, nid oedd mwy na thraean (35 y cant) yn cynnwys yr hyn yr oedd pobl yn meddwl eu bod wedi'i brynu. Mewn llawer o achosion, roedd y sylweddau'n cynnwys sylweddau synthetig cryf iawn sy'n gysylltiedig â nifer o risgiau iechyd.
Mae cynnydd parhaus nitasenau – sef grŵp o opioidau synthetig a all fod ganwaith cryfach na morffin – yn destun pryder arbennig. Nododd WEDINOS 13 math gwahanol o nitasenau eleni (i fyny o wyth y llynedd). Roedd y sylweddau hyn i'w canfod amlaf mewn tabledi diazepam ffug ac mewn heroin, yn aml heb yn wybod i'r defnyddiwr. Mae nitasenau wedi'u cysylltu ag o leiaf 333 o farwolaethau sy'n gysylltiedig â chyffuriau yn y DU yn 2024.
Mae'r adroddiad hefyd yn tynnu sylw at risgiau cynyddol o gynhyrchion fepio THC anghyfreithlon. Roedd bron i 40 y cant o'r samplau a gyflwynwyd fel fêps canabis mewn gwirionedd yn cynnwys canabinoidau synthetig (SCRAs), sy'n llawer mwy cryf na chanabis ac yn gysylltiedig â ffitiau, cymhlethdodau cardiofasgwlaidd a phyliau sydyn o seicosis.
Dywedodd yr Athro Rick Lines, Pennaeth Camddefnyddio Sylweddau yn Iechyd Cyhoeddus Cymru:
“Mae ein hadroddiad yn dangos bod cyffuriau a gafwyd ar y farchnad anghyfreithlon yn aml iawn yn cynnwys sylweddau heblaw'r hyn y mae'r defnyddiwr yn bwriadu ei brynu, a all gynyddu'r risg o adweithiau niweidiol. Mae WEDINOS yn dangos pwysigrwydd hanfodol gwasanaethau profi cyffuriau i leihau'r niweidiau hyn a'r risg o orddos damweiniol. Mae ein gwasanaeth yn galluogi aelodau'r cyhoedd i dderbyn dadansoddiad dienw o sylweddau y maent wedi'u prynu ac y gallent fod yn ystyried eu defnyddio. Mae'n galluogi dewis ar sail gwybodaeth ac yn annog newid ymddygiad.”
Mae ystadegau eraill o adroddiad eleni yn cynnwys:
Derbyniwyd 9,784 o samplau, i fyny o 8,466 yn 2023–24.
Dadansoddwyd 8,032 o samplau.
Cynyddodd cyflwyniadau yn y gymuned i 6,894 (o 5,793).
211 o sylweddau gwahanol wedi'u nodi, i fyny o 206 y llynedd.
Cocên oedd y sylwedd a nodwyd amlaf yn gyffredinol, a diazepam oedd y mwyaf cyffredin mewn lleoliadau cymunedol.
Yn aml, canfuwyd bromazolam, bensodiasepin newydd cryf, yn cymryd lle diazepam.
Nododd 5% o ddarparwyr samplau eu bod yn chwistrellu cyffuriau, i fyny o 3.5% y llynedd.
Canfuwyd xylazine, tawelydd milfeddygol sy'n gysylltiedig ag anafiadau difrifol, mewn samplau heroin.
Mae cyflwyno samplau i WEDINOS yn darparu tystiolaeth hanfodol ar gyfer gwasanaethau ledled Cymru, gan alluogi cyngor lleihau niwed wedi'i dargedu a chefnogi systemau rhybuddio cynnar cenedlaethol a rhyngwladol.
Gallwch ddod o hyd i'r adroddiad blynyddol llawn yma:
Gall y rhai sy'n chwilio am gymorth gyda phryderon sy'n ymwneud â chyffuriau neu alcohol gysylltu â Llinell Gymorth Cyffuriau ac Alcohol Cymru ar y Rhadffôn 0808 808 2234, drwy anfon neges destun at DAN i: 81066, neu drwy ymweld â dan247.org.uk
Mae rhagor o wybodaeth am WEDINOS ar gael yn www.wedinos.org
Mae rhagor o wybodaeth am gamddefnyddio sylweddau gan Iechyd Cyhoeddus Cymru ar gael yn Camddefnyddio Sylweddau - Cyffuriau ac Alcohol - Iechyd Cyhoeddus Cymru (nhs.wales)