Cyhoeddwyd: 27 Hydref 2025
Mae dylunio a chyllido partneriaethau iechyd rhyngwladol mewn ffyrdd sy'n cefnogi tegwch, dysgu ar y cyd a chynaliadwyedd yn hanfodol er mwyn sicrhau bod y rhaglenni'n effeithiol yn y tymor hwy.
Cryfhau Iechyd gyda Phartneriaethau Rhyngwladol Teg: Mae Dysgu Allweddol ac Arferion Gorau, a gyhoeddwyd gan Iechyd Cyhoeddus Cymru a phartneriaid, yn nodi sut y gall cydweithrediadau byd-eang helpu i ddiogelu, gwella a hyrwyddo iechyd yng Nghymru a'i gwledydd partner.
Mae'r adroddiad yn pwysleisio bod partneriaethau iechyd rhyngwladol fwyaf effeithiol pan gânt eu hadeiladu ar barch ar y cyd, cyllid hirdymor, a chyfranogiad gweithredol llywodraethau a chymunedau dramor. Mae'n tynnu sylw at sut mae sefydliadau Cymru eisoes yn arwain y ffordd ond mae'n dweud bod buddsoddiad parhaus a bod yn agored i ddysgu o dramor yn hanfodol i lwyddiant.
Mae'r awduron hefyd yn nodi, ar adeg o newid blaenoriaethau gwariant y llywodraeth a gostyngiadau mewn cymorth, ei bod hi'n bwysicach nag erioed sicrhau bod partneriaethau'n darparu manteision clir i bob ochr, yn gynaliadwy, ac yn cael eu hategu gan dystiolaeth gref o effaith.
Dywedodd yr Athro Jo Pedan, Ymgynghorydd Iechyd y Cyhoedd ar gyfer Iechyd Cyhoeddus Cymru:
“Ni ddylai partneriaethau rhyngwladol fod yn weithredoedd cymorth unffordd. Maent yn gweithio orau fel cydweithrediadau cilyddol lle mae arloesiadau'n llifo ar y cyd, ac yn adeiladu systemau iechyd cryfach gartref a thramor. Gyda phwysau byd-eang ar adnoddau, mae'n hanfodol bod pob partneriaeth yn effeithiol ac yn cael effaith fel bod y manteision i iechyd yn cael eu teimlo yng Nghymru ac yn ein gwledydd partner.”
Mae'r papur yn nodi sawl ffactor sy'n sail i bartneriaethau iechyd llwyddiannus:
Partneriaethau teg, nodau cyffredin, mynd i'r afael ag anghydbwysedd pŵer a sicrhau bod penderfyniadau'n cael eu gwneud ar y cyd a bod buddion yn cael eu rhannu
Gall dysgu dwyffordd ac 'arloesi gwrthdro', sy’n cydnabod y gall datrysiadau a arloeswyd mewn gwledydd incwm isel a chanolig wella ymarfer mewn lleoliadau incwm uchel
Adeiladu capasiti ac ymgysylltu cymunedol, cryfhau systemau lleol a rhoi llais i gymunedau wrth feithrin gwasanaethau
Llywodraethu a gwerthuso cadarn, a sicrhau atebolrwydd, tryloywder ac effaith fesuradwy
Cynllunio tymor hir a chyllid cynaliadwy, a symud y tu hwnt i brosiectau peilot i greu effaith barhaol
Mae gan Gymru hanes hir o gydweithrediad iechyd rhyngwladol, o'i chysylltiad cynnar â Lesotho yn y 1980au i raglen Cymru ac Affrica heddiw, Hwb Cymru Affrica, Partneriaethau Iechyd Byd-eang Cymru a'i Chanolfan Gydweithredol Sefydliad Iechyd y Byd ar Fuddsoddi ar gyfer Iechyd a Llesiant. Mae gan bob bwrdd iechyd yng Nghymru gysylltiad iechyd Affricanaidd bellach, ac mae Cymru yn lletya un rhan o bump o holl gysylltiadau ysbytai'r DU â chyfatebwyr yn Affrica.
Mae'r adroddiad yn tynnu sylw at y ffaith bod gweithgarwch o'r fath o fudd uniongyrchol i Gymru: mae staff gofal iechyd yn ennill sgiliau newydd, cymhwysedd diwylliannol a chymhelliant, tra bod cymunedau dramor yn derbyn hyfforddiant, gwell mynediad at ofal a systemau iechyd cryfach.
Mae'r awduron yn rhybuddio bod cyflawni'r manteision hyn yn dibynnu ar ymrwymiad gwleidyddol ac ariannol hirdymor. Maent yn annog Llywodraeth Cymru a chyrff ariannu’r DU i gefnogi rhaglenni aml-flwyddyn, buddsoddi mewn gwerthuso cadarn, ac annog cleifion a’r gymuned i gymryd rhan mewn llywodraethu partneriaethau.
Mae'r papur yn portreadu Cymru fel cyfrannwr a dysgwr. Drwy groesawu cyfnewid gwybodaeth fyd-eang, gan gynnwys “arloesi gwrthdro” o leoliadau incwm is, gall Cymru helpu i greu systemau iechyd mwy gwydn, teg a chynaliadwy gartref a thramor.