Cyhoeddwyd: 23 Mawrth
Mae meddygon teulu, optometryddion cymunedol, fferylliaeth gymunedol a phractisau deintyddol gofal sylfaenol ledled Cymru wedi arbed tua 44,088 CO2 eleni – sy'n cyfateb i bedwar hediad o amgylch y byd, neu ferwi mwy na saith miliwn litr o ddŵr, drwy gymryd rhan yn Fframwaith a Chynllun Gwobrwyo Gofal Sylfaenol Gwyrddach Cymru Iechyd Cyhoeddus Cymru.
Wedi'i lansio ym mis Mehefin 2022, mae'r cynllun am ddim, ar-lein wedi'i gynllunio i helpu contractwyr gofal sylfaenol annibynnol i wella cynaliadwyedd amgylcheddol eu hymarfer o ddydd i ddydd.
Meddai Zoe Wallace, Cyfarwyddwr Gofal Sylfaenol, Iechyd Cyhoeddus Cymru: “Ar ddiwedd y flwyddyn gyntaf roedd dros 100 o bractisau wedi cofrestru, gan gynnwys 162 o unigolion, ac o ganlyniad i'w cyfranogiad, cafodd 638 o gamau lliniaru hinsawdd anhygoel eu gweithredu. Roedd y camau gweithredu hyn yn amrywio o osod mwy o opsiynau goleuadau effeithlon o ran ynni hyd at adolygu eu dewis o fanc busnes.
Rydym bellach wedi ail-lansio'r cynllun a byddem yn annog yr holl dimau gofal sylfaenol yng Nghymru i gofrestru. Drwy gymryd camau gweithredu cadarnhaol gyda'n gilydd, gall gofal sylfaenol gael effaith gronnus fawr. Fel gweithwyr proffesiynol gofal iechyd dibynadwy, gall ein hymddygiad mewn lleoliad gwaith hefyd ysbrydoli eraill i weithredu'n bersonol. Os byddwn i gyd yn cymryd camau bach, bydd modd cyrraedd y nod terfynol.”
Gellir dod o hyd i enghreifftiau a ddarparwyd gan bractisau sy'n cymryd rhan ym Mlwyddlyfr Gofal Sylfaenol Gwyrddach Cymru 2022, a fydd ar gael drwy Gofal Sylfaenol Un.
Meddai Eluned Morgan, y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol:
“Newid hinsawdd yw un o'r bygythiadau mwyaf i'n hiechyd, economi, a'n hamgylchedd naturiol. Dyma pam yn 2019 Llywodraeth Cymru oedd y llywodraeth genedlaethol gyntaf yn y byd i ddatgan argyfwng hinsawdd.
“Mae'r cysylltiad rhwng newid hinsawdd ac iechyd yn glir iawn. Ond er bod ein sector iechyd yn gweithio'n galed i fynd i'r afael ag effeithiau newid hinsawdd, mae hefyd yn cyfrannu at newid hinsawdd drwy ei allyriadau carbon uchel a chynhyrchu gwastraff.
“Dyma pam mae'n hanfodol bod gwasanaethau GIG Cymru y mae pobl yn eu defnyddio fwyaf, fel meddygon teulu, fferyllwyr, deintyddion, optometryddion a gwasanaethau cymunedol lleol eraill yn dod yn fwy ymwybodol o'r hinsawdd a lliniaru yn erbyn newid hinsawdd.”
Mae'r cynllun bellach wedi'i ail-lansio am ail flwyddyn ac mae darparwyr gofal sylfaenol ledled Cymru yn cael eu hannog i gymryd rhan. Ceir gwybodaeth am sut i gofrestru ar gyfer fframwaith 2023 ar Gofal Sylfaenol Un.
Mae Blwyddlyfr wedi'i ddatblygu i ddathlu llwyddiannau practisau sy'n cymryd rhan yn y Cynllun ac mae'n cynnwys casgliad o astudiaethau achos ymarferol i ysbrydoli eraill i gofrestru a gweithredu.
Mae animeiddiad byr a gynhyrchwyd gan yr Is-adran Gofal Sylfaenol yn rhoi trosolwg defnyddiol o'r Cynllun.
Cafodd y Fframwaith a'r camau gweithredu eu datblygu gan y Ganolfan Gofal Sylfaenol, Iechyd Cyhoeddus Cymru, wedi'u cefnogi gan y Rhaglen Strategol ar gyfer Gofal Sylfaenol ac mewn cydweithrediad ag amrywiaeth eang o randdeiliaid allanol.
Mae pob cam gweithredu wedi'i gynllunio'n ofalus i gyd-fynd â Chynllun Cyflawni Strategol Datgarboneiddio GIG Cymru, Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015, egwyddorion Gofal Iechyd Darbodus a Nodau Cyflawni Cynaliadwy'r Cenhedloedd Unedig, lle y bo'n bosibl, ac mae'n cael cefnogaeth lawn y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, y Gweinidog Newid Hinsawdd a Chomisiynydd Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol.
Mae'r cynllun wedi'i ddatblygu mewn partneriaeth â'r elusen Students Organising for Sustainability UK (SOS-UK) a fydd yn rheoli ei ddefnydd ac yn hyfforddi myfyrwyr Prifysgol Cymru i ddod yn archwilwyr y dystiolaeth a gyflwynir gan bractisau.
I gael rhagor o wybodaeth:
Gwefan: www.primarycareone.nhs.wales
E-bost: greenerprimarycare@wales.nhs.uk