Ymwelwyr â ffermydd yn cael eu hatgoffa am olchi dwylo wrth i'r brigiad ar fferm yn y Bont-faen gyrraedd 81 o achosion

Cyhoeddwyd: 14 Mai 2025

Datganiad

Mae Iechyd Cyhoeddus Cymru yn atgoffa ymwelwyr â ffermydd agored i ddilyn arferion hylendid da wrth ymweld â ffermydd. Mae saith achos newydd o cryptosporidiwm wedi'u nodi mewn cysylltiad ag ymweliadau â fferm yn y Bont-faen ym mis Mawrth ac Ebrill 2025.

Cynhaliwyd pedwerydd cyfarfod y Tîm Rheoli Achosion aml-asiantaeth heddiw (14 Mai) i ymateb i achos o Cryptosporidium a oedd yn gysylltiedig ag ymweliadau â Siop Fferm y Bont-gaer, Fferm Marlborough Grange, Cross Ways, y Bont-gaer CF71 7LJ,

Mae'r achos wedi arwain at 81 o achosion wedi'u cadarnhau o Cryptosporidium a 16 o bobl yn gorfod aros yn yr ysbyty am o leiaf un noson.

Rhoddodd y fferm y gorau i bob gweithgaredd bwydo anifeiliaid cyhoeddus yn wirfoddol ar 29 Ebrill ac mae wedi parhau i gefnogi'r ymchwiliad, rydym yn ddiolchgar i'r busnes am eu cydweithrediad parhaus.

Mae Cryptosporidium yn barasit a all achosi salwch gastroberfeddol, sy'n aml yn gysylltiedig â chysylltiad ag anifeiliaid, yn enwedig anifeiliaid fferm ifanc fel lloi ac ŵyn. Mae arbenigwyr Iechyd y Cyhoedd yn rhybuddio'r rhai sydd wedi dod i gysylltiad ag achosion heintiedig i gymryd gofal ychwanegol i osgoi trosglwyddo'r haint i eraill.

Dywedodd Beverley Griggs, Ymgynghorydd Diogelu Iechyd ar gyfer Iechyd Cyhoeddus Cymru: “Rydym yn parhau i weithio gyda’n partneriaid i ymchwilio i’r achos hwn ac i leihau’r risg o drosglwyddo pellach. Yn aml, mae haint Cryptosporidium yn diflannu heb driniaeth ond, gall fod yn fwy difrifol i blant ifanc a phobl â systemau imiwnedd gwan.

“Rydym yn cynghori unrhyw un a ymwelodd â’r fferm ac sy’n profi symptomau fel dolur rhydd, poen stumog neu gyfog i gysylltu â’u meddyg teulu neu ffonio GIG 111 Cymru.

“Mae hefyd yn bwysig bod yn ymwybodol y gellir trosglwyddo’r haint hwn o berson i berson, os byddwch chi’n dechrau profi’r symptomau hyn ar ôl dod i gysylltiad â rhywun

wedi eu profi ar ôl ymweld â'r fferm, dylech hefyd gysylltu â'ch meddyg teulu neu GIG 111 Cymru. Mae hylendid dwylo da gartref, yn enwedig cyn bwyta neu baratoi bwyd, yn hanfodol i helpu i atal y lledaeniad.”

Mae prif symptomau haint cryptosporidiwm yn cynnwys:

• Dolur rhydd dyfrllyd
• Poenau neu grampiau stumog
• Cyfog neu chwydu
• Twymyn ysgafn
• Colli archwaeth
• Colli pwysau

Fel arfer, mae symptomau'n dechrau rhwng dau a 10 diwrnod ar ôl dod i gysylltiad â'r afiechyd a gallant bara hyd at bythefnos.

Er mwyn helpu i leihau'r risg o haint, atgoffir pobl sy'n ymweld â ffermydd i ddilyn y rhagofalon hylendid hyn:

• Osgowch gysylltiad agos ag anifeiliaid – gan gynnwys dal, cwtsio neu gusanu – gan fod hyn yn cynyddu'r risg o salwch yn sylweddol.
• Golchwch eich dwylo'n drylwyr bob amser gyda sebon a dŵr cynnes ar ôl cyffwrdd ag anifeiliaid, ar ôl cyffwrdd ag esgidiau neu ddillad, a chyn bwyta neu yfed. Nid yw geliau dwylo sy'n seiliedig ar alcohol yn darparu digon o lanhau. Defnyddiwch sebon a dŵr cynnes bob amser.
• Goruchwyliwch blant yn ofalus i sicrhau eu bod yn golchi eu dwylo'n iawn ac yn osgoi cyswllt agos â'r anifeiliaid.
• Peidiwch â bwyta na yfed wrth gyffwrdd ag anifeiliaid neu gerdded o amgylch y fferm.
• Tynnwch a glanhewch esgidiau a golchwch ddwylo ar ôl gadael y fferm.
• Dylai menywod beichiog gymryd gofal arbennig i osgoi cysylltiad ag ŵyn newydd-anedig yn ystod tymor wyna.

Dylai'r rhai sydd wedi bod yn sâl gyda'r symptomau uchod yn dilyn ymweliad â fferm:

• Byddwch yn arbennig o ofalus i osgoi lledaenu'r haint i eraill gartref trwy ymarfer hylendid da, gan gynnwys golchi dwylo'n aml gyda sebon a dŵr cynnes a pheidio â rhannu tywelion, dillad gwely nac eitemau personol eraill nes eich bod wedi gwella'n llwyr. Mae'n arbennig o bwysig golchi'ch dwylo cyn paratoi bwyd.
• Osgowch nofio am bythefnos ar ôl i'w symptomau ddod i ben.

Dylai unrhyw un sydd â symptomau ac sydd wedi ymweld â Siop Fferm y Bont-faen – yn enwedig y rhai a gymerodd ran yn y sesiynau bwydo lloi neu ŵyn – gysylltu â'u meddyg teulu neu ffonio GIG 111 Cymru a rhoi gwybod iddynt eich bod wedi ymweld â'r safle.

Mae rhagor o wybodaeth am Cryptosporidium ar gael ar wefan gov.uk: https://www.gov.uk/guidance/cryptosporidium-public-advice