Cyhoeddwyd: 6 Mehefin 2025
Cyn Sul Fferm Agored ar 8 Mehefin 2025, mae Iechyd Cyhoeddus Cymru yn atgoffa ymwelwyr â ffermydd agored o ychydig o gamau syml i helpu i gadw pobl yn ddiogel wrth fwynhau ymweliadau â ffermydd.
Gall hyd yn oed anifeiliaid fferm iach gludo afiechydon a all achosi salwch mewn bodau dynol, yn bwysicaf oll afiechydon dolur rhydd fel Cryptosporidiwm ac E.coli. Gall yr afiechydon hyn achosi symptomau sy’n cynnwys dolur rhydd, chwydu, twymyn a chrampiau yn y stumog. Gall rhai mathau o E.coli achosi cymhlethdodau difrifol gan gynnwys niwed i'r arennau.
Mae rhai pobl mewn mwy o berygl o fynd yn sâl neu gael cymhlethdodau o ganlyniad i’r afiechydon. Mae’r rhain yn cynnwys menywod beichiog, plant, pobl hŷn a'r rhai â chyflyrau iechyd sy'n effeithio ar eu system imiwnedd gan eu gwneud yn agored i haint.
Roedd brigiad o achosion diweddar o Gryptosporidiwm yn gysylltiedig ag ymweld â fferm ac arweiniodd at dros 80 o achosion wedi'u cadarnhau. Er bod y rhan fwyaf o bobl wedi gwella'n llwyr ymhen pythefnos, aeth rhai achosion i'r ysbyty neu cawsant eu derbyn i'r ysbyty.
Dywedodd Christopher Williams, Epidemiolegydd Ymgynghorol ar gyfer Iechyd Cyhoeddus Cymru:
“Gellir dal haint o gysylltiad uniongyrchol ag anifeiliaid neu gyffwrdd â phethau sydd â baw anifeiliaid arnynt. Gellir lleihau'r risg o haint drwy ddilyn cyngor diogelwch yn llym.
“Golchwch eich dwylo â dŵr poeth a sebon yn syth ar ôl dod i gysylltiad ag anifeiliaid a chyn gadael y fferm. Lleihewch y risg drwy osgoi cyswllt agos ag anifeiliaid fel cwtsio, cusanu neu ddal anifeiliaid. Peidiwch â bwyta na yfed ger anifeiliaid nag wrth gerdded drwy'r fferm. Golchwch eich dwylo â dŵr sebonllyd poeth cyn bwyta neu yfed.
“Gall y bygiau oroesi ar ddillad, esgidiau ac olwynion pram ar ôl gadael y fferm. Felly, parhewch â hylendid dwylo ar ôl cyffwrdd ag eitemau a allai fod wedi'u halogi nes bod yr eitem wedi'i glanhau. Dylid glanhau dillad, esgidiau neu eitemau eraill sy’n fudr ar unwaith. Paratowch ar gyfer ymweliadau trwy wisgo esgidiau synhwyrol, ac osgoi gwisgo esgidiau agored. Os byddwch chi'n mynd yn sâl ar ôl ymweld â fferm, cysylltwch â'ch meddyg teulu neu 111. Sicrhewch hylendid da i osgoi trosglwyddo haint i eraill.”
Er mwyn helpu i leihau'r risg o haint, atgoffir pobl sy'n ymweld â ffermydd i ddilyn y rhagofalon hyn:
Dylai'r rhai sydd wedi bod yn sâl gyda salwch dolur rhydd yn dilyn ymweliad â fferm:
Mae rhagor o wybodaeth am Gryptosporidiwm ar gael ar wefan gov.uk:
https://www.gov.uk/guidance/cryptosporidium-public-advice
Mae rhagor o wybodaeth am E.coli ar gael ar wefan gov.uk yn:
https://www.gov.uk/government/publications/vero-cytotoxin-producing-escherichia-coli-symptoms-how-to-avoid-how-to-treat/vero-cytotoxin-producing-escherichia-coli-symptoms-how-to-avoid-how-to-treat