Cyhoeddwyd:1 Gorffennaf 2025
Mae llawer o rieni yng Nghymru yn teimlo wedi’u llethu, yn ynysig, ac yn ansicr ynghylch ble i droi am gymorth yn ystod y blynyddoedd cynnar o fagu plentyn, yn ôl adroddiad newydd gan Iechyd Cyhoeddus Cymru.
Y Dechrau Gorau Mewn Bywyd: Mae’r Fframwaith Gweithredu ar gyfer y Blynyddoedd Cynnar, a gyhoeddwyd heddiw ochr yn ochr ag adroddiad Mewnwelediadau Rhieni, yn amlinellu dull newydd o wella cymorth i deuluoedd â babanod a phlant ifanc. Mae'n dwyn ynghyd arbenigedd gweithwyr proffesiynol y blynyddoedd cynnar a phrofiadau bywyd rhieni a gofalwyr i ddiffinio’r hyn mae'n ei olygu i roi'r dechrau gorau mewn bywyd i bob plentyn yng Nghymru ac yn cynnig gweledigaeth glir, a rennir ar gyfer sut y gall system y blynyddoedd cynnar ei wireddu.
Mae'r Fframwaith yn nodi'n glir elfennau allweddol system blynyddoedd cynnar effeithiol ac yn diffinio beth yw ‘da’ ym mhob maes. Gan weithredu fel canllaw, gall gefnogi sefydliadau, partneriaethau ac asiantaethau cenedlaethol i nodi, deall a blaenoriaethu'r camau gweithredu sydd eu hangen i adeiladu system blynyddoedd cynnar gryfach a mwy effeithiol ledled Cymru. Mae'n cydnabod bod gan bawb rôl i'w chwarae – o weithwyr proffesiynol a llunwyr polisi i gymunedau a theuluoedd eu hunain. Gydag ymrwymiad cyffredin i'w weithredu, gallai'r Fframwaith leihau anghydraddoldebau a helpu i drawsnewid nodau polisi uchelgeisiol Cymru yn welliannau ystyrlon a pharhaol i fabanod, plant ifanc a'u teuluoedd.
Disgrifiodd rhieni a gyfrannodd at yr ymgysylltiad eu bod eisiau cyngor clir a chyson, a gwasanaethau sy'n teimlo'n gysylltiedig yn hytrach nag yn ddatgysylltiedig. Dywedodd llawer eu bod yn teimlo eu bod yn cael eu beirniadu neu heb gefnogaeth wrth estyn allan am gymorth. Mae'r adroddiadau hefyd yn tynnu sylw at yr angen am wasanaethau mwy cydgysylltiedig, hygyrch a thosturiol sy'n rhoi teuluoedd wrth wraidd cymorth y blynyddoedd cynnar yng Nghymru.
Dywedodd Amy McNaughton, Ymgynghorydd Iechyd y Cyhoedd ac Arweinydd Rhaglen y 1000 Diwrnod Cyntaf yn Iechyd Cyhoeddus Cymru: “Rydym yn gwybod bod y blynyddoedd cynnar yn llunio dyfodol plentyn, ond yn rhy aml, mae rhieni’n teimlo eu bod yn cael eu barnu, yn cael eu hanwybyddu neu’n ansicr ble i droi. Mae'r canfyddiadau newydd hyn yn ein helpu i ddeall y realiti bob dydd y mae teuluoedd yng Nghymru yn ei wynebu a'r gefnogaeth maen nhw'n dweud sydd ei hangen arnyn nhw.
“Drwy roi lleisiau teuluoedd wrth wraidd y Fframwaith Gweithredu ar gyfer y Blynyddoedd Cynnar, gallwn adeiladu system fwy ymatebol a chynhwysol, un sy’n cydnabod rhieni fel arbenigwyr yn eu bywydau eu hunain. Mae'r Fframwaith yn offeryn ymarferol i helpu i gydlynu gweithredu a throi'r mewnwelediad hwnnw'n newid go iawn. Rydym am i'r fframwaith helpu gwasanaethau ledled Cymru i gydweithio i leihau anghydraddoldebau a rhoi'r dechrau gorau posibl mewn bywyd i bob plentyn.”
Cynhelir digwyddiad lansio’r Fframwaith Gweithredu ar gyfer y Blynyddoedd Cynnar ar 8 Gorffennaf yng Nghaerdydd. Bydd y digwyddiad yn cynnwys siaradwyr gwadd a chyfraniadau gan sefydliadau blaenllaw ym maes y blynyddoedd cynnar gan gynnwys Sefydliad Rhieni a Babanod, Plant yng Nghymru, Swyddfa Comisiynydd Cenedlaethau'r Dyfodol Cymru, Chwarae Cymru, Blynyddoedd Cynnar Cymru, Coleg Brenhinol Pediatreg, Iechyd Plant Cymru a'r NSPCC.
Bydd y rhai sy'n bresennol yn clywed am bwysigrwydd y blynyddoedd cynnar wrth lunio iechyd a llesiant gydol oes, yn cael cipolwg ar ddatblygiad y fframwaith, ac yn cymryd rhan mewn trafodaethau i helpu i lunio cynlluniau ar gyfer gweithredu. Bydd sesiynau sbotolau yn arddangos enghreifftiau o arferion da o bob cwr o Gymru, gan dynnu sylw at ddulliau arloesol sydd â'r nod o wella canlyniadau a lleihau anghydraddoldebau i fabanod, plant ifanc a'u teuluoedd.